Đây là khẳng định của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, Chủ tịch Ủy ban quốc gia Ứng phó sự cố thiên tai tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2021, diễn ra sáng ngày 4/6.
Hội nghị đã diễn ra trong bối cảnh cả nước bắt đầu vào mùa mưa bão khi Biển Đông đón cơn bão số đầu tiên (bão số 1) trong năm 2021 với tên quốc tế Choi-wan. Tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành chỉ đạo: Phải đặt nhiệm vụ bảo vệ tài sản, tính mạng của người dân lên hàng đầu. Phải quyết tâm thật cao để làm sao hạn chế thấp nhất thiệt hại của thiên tai trong năm 2021. Tuyệt đối không được chủ quan.
Hội nghị trực tuyến toàn quốc về công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2021 (Ảnh: Báo Chính phủ)
Báo cáo tại Hội nghị, Đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, dự báo số lượng bão, áp thấp trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta có xu hướng tương đương so với trung bình nhiều năm (TBNN khoảng từ 12-14 cơn, ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền khoảng từ 5-7 cơn); nửa đầu mùa (từ tháng 6 đến tháng 9), bão, ATNĐ sẽ tập trung ở khu vực Bắc và giữa Biển Đông, có khả năng ảnh hưởng đến khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ; vào thời kỳ nửa cuối mùa (từ tháng 9 đến tháng 11) sẽ tập trung ở khu vực giữa và Nam Biển Đông, ảnh hưởng đến khu vực từ Bắc Trung Bộ trở vào phía Nam. Khu vực Bắc Bộ và Trung Bộ nắng nóng không gay gắt và kéo dài như trong năm 2020. Tuy nhiên, vẫn có khả năng sẽ xảy ra nắng nóng cục bộ với nhiệt độ cao nhất trong ngày có thể đạt mức xấp xỉ 41-42 độ C.
Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn Trần Hồng Thái cho biết, trong mùa mưa bão năm 2020, ngành khí tượng thủy văn đã cảnh báo sớm trước bão 5 ngày; dự báo, cảnh báo áp thấp nhiệt đới trước 3 ngày; dự báo trước 2-3 ngày đối với mưa lớn diện rộng với độ tin cậy trên 75%.
Về công tác dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở đất trong những năm qua có nhiều cải tiến. Những đợt lũ lớn có thể cảnh báo trước 24-48 giờ. Dự báo các trận lũ lịch sử có trước 12-48 giờ. Theo đó, Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng Thủy văn đề xuất ưu tiên bố trí đủ nguồn lực để triển khai các nhiệm vụ cấp bách, lâu dài về lập bản đồ phân vùng cảnh báo nguy cơ sạt lở đất, lũ ống, lũ quét lớn.
Cùng quan điểm, lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa và lãnh đạo tỉnh Quảng Nam đề xuất tăng cường tính chuyên nghiệp cho lực lượng phòng chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, đầu tư mua sắm các trang thiết bị chuyên dung; nâng cao năng lực cảnh báo, dự báo thiên tai. Đồng thời, đề nghị rút ngắn thời gian cảnh báo lũ, sạt lở và có app (ứng dụng) trên điện thoại để cảnh báo thiên tai “mưa như vậy thì ngập lụt bao nhiêu, lũ như thế nào”.
Điều phối viên thường trú của Liên Hợp Quốc (LHQ) tại Việt Nam, ông Kamal Malhotra, đánh giá cao nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong giảm thiểu rủi ro và ứng phó thiên tai. Tuy nhiên, ông cảnh báo, tác động của các thiên tai gần đây cùng với đại dịch COVID-19 đã cho thấy rằng các gia đình và các cộng đồng dễ bị tổn thương, có khả năng tái nghèo cao hơn vì họ có khả năng phục hồi chậm hơn. Ông khẳng định các cơ quan LHQ luôn sát cánh cùng Việt Nam, “chúng tôi luôn cam kết tiếp tục hỗ trợ Việt Nam trong lĩnh vực phòng chống thiên tai và rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu hết sức phức tạp và đa chiều này”.
Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành khẳng định, công tác phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm đặc biệt, được đầu tư cơ sở vật chất. Toàn hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân đã chủ động, tích cực tham gia. Nhờ vậy, chúng ta đã hạn chế tới mức thấp nhất các thiệt hại do thiên tai gây ra. Nhân dân luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền trong thực hiện nhiệm vụ phòng, chống thiên tai.
Phó Thủ tướng Lê Văn Thành phát biểu tại Hội nghị (Ảnh: Báo Chính phủ)
Phó Thủ tướng ghi nhận, biểu dương các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức xã hội, đặc biệt là Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm cứu nạn, Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai, các bộ, ngành, địa phương, các lực lượng quân đội, công an, các cơ quan thông tấn báo chí và toàn thể nhân dân đã có nhiều nỗ lực, cố gắng, góp phần tham gia giảm thiểu những hậu quả do thiên tai gây ra trong năm vừa qua.
Đánh giá về những tồn tại và hạn chế trong cống tác phòng, chống thiên tai, Phó Thủ tướng nhận định công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện có lúc có nơi chưa được kịp thời, còn lúng túng, bị động, thiếu toàn diện, trách nhiệm chưa cao, chưa rõ ràng. Nguồn lực đầu tư cho phòng, chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn là còn thấp,... Sự lãnh đạo, chỉ đạo có lúc, có nơi chưa kịp thời, chưa được kiên quyết. Một số nơi cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền chưa nhận thức được tầm quan trọng, tính phức tạp và nguy hiểm của thiên tai. Việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ còn hạn chế.
Về bài học kinh nghiệm, Phó Thủ tướng nêu ra 2 vấn đề. Thứ nhất, công tác dự báo bảo đảm làm sao cho chính xác. Thứ hai, vai trò của người đứng đầu, phải sâu sát, cụ thể, triệt để thực hiện phương châm “4 tại chỗ”, ở đâu mà người đứng đầu quan tâm tới công tác phòng, chống thiên tai thì ở đó chủ động, thiệt hại được hạn chế được.
Đánh giá tình hình thời gian tới, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh, xu thế về biến đổi khí hậu diễn ra nhanh và phức tạp, nguy cơ xảy ra thiên tai ngày càng gia tăng, bất thường, gây thiệt hại ngày càng nghiêm trọng tới sản xuất kinh doanh và tính mạng của người dân.
Vì vậy, đặt ra yêu cầu phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai trong thời gian tới cần phải được quan tâm toàn diện hơn, đặc biệt “trong điều kiện chúng ta vừa phòng, chống dịch COVID-19 mà trường hợp bão xảy ra thì phòng, chống bão đặt ra như thế nào?”. Phó Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải chủ động chuẩn bị kịch bản ứng phó cho tình huống này khi năm nay, nước ta sẽ phải hứng chịu 5-7 cơn bão vào đất liền.
Trước tình hình trên, Phó Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm, “phải quyết tâm thật cao để làm sao hạn chế thấp nhất thiệt hại của thiên tai trong năm 2021”. Đặt nhiệm vụ bảo vệ tài sản, tính mạng của người dân lên hàng đầu, giảm tới mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra. “Tuyệt đối không được chủ quan”, Phó Thủ tướng lưu ý và nhấn mạnh một số nhóm giải pháp.
Đối với các cơ quan Trung ương, cần tập trung nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo, theo dõi, giám sát thiên tai, bảo đảm kịp thời, chính xác. Cần đặc biệt ưu tiên đầu tư cho công tác nghiên cứu về thiên tai, hệ thống dự báo khí tượng thủy văn, hệ thống theo dõi, giám sát thiên tai.
Các lực lượng làm công tác phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai từ Trung ương tới địa phương tiếp tục tăng cường trang thiết bị. Ưu tiên bố trí ngân sách, tập trung xử lý dứt điểm các công trình trọng điểm về đê điều, nhất là các tuyến đê xung yếu, các công trình chống sạt lở bờ sông, bờ biển; xây dựng bản đồ phân bổ dân cư ở các khu vực có nguy cơ. Từng bước chuyển đổi nghề cho người dân ở các khu vực nguy hiểm.
Phát triển khoa học công nghệ và thúc đẩy hợp tác quốc tế về phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai. Ưu tiên cho nghiên cứu, đầu tư trang thiết bị, công nghệ quan trắc, theo dõi, giám sát, chỉ đạo điều hành ứng phó với thiên tai, ứng dụng công nghệ thông tin, tự động hóa, vận hành công cụ hỗ trợ trong chỉ đạo điều hành.
Đối với tình huống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn cụ thể, phải theo dõi thật chặt chẽ diễn biến, dự báo đúng tình hình, chỉ đạo ứng phó thật kịp thời; khắc phục khẩn trương, có hiệu quả với mục tiêu giảm thiệt hại về người và “lấy sự an toàn của người dân làm thước đo cho kết quả hoạt động của phòng, chống thiên tai”. Bảo vệ tính mạng người dân là đặt lên hàng đầu.
Giao nhiệm vụ cho các bộ, ngành, địa phương, Phó Thủ tướng nêu rõ, Bộ NN&PTNT giữ vai trò cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo, chịu trách nhiệm điều phối chung. Cục Cứu hộ, cứu nạn, Bộ Quốc phòng là cơ quan thường trực của Ủy ban Quốc gia ứng phó sự cố thiên tai và tìm kiếm cứu nạn giữ vai trò tham mưu để điều động lực lượng, phương tiện, trong đó xác định lực lượng quân đội là lực lượng chủ công tuyến đầu khi có tình huống xảy ra.
Bộ Công an sẵn sàng huy động lực lượng tham gia ứng phó. Bộ Tài nguyên và Môi trường thực hiện tốt công tác dự báo, cảnh báo thiên tai, bảo đảm kịp thời, chính xác. Các Bộ: Giao thông vận tải, Xây dựng, Công Thương, Y tế, Thông tin và Truyền thông và các bộ, ban, ngành Trung ương theo chức năng, nhiệm vụ, sẵn sàng các kịch bản để kịp thời ứng phó.
Các địa phương giữ vai trò đặc biệt quan trọng, quyết định trong tổ chức phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn; tiếp tục phát huy tối đa phương châm “4 tại chỗ”, ứng phó kịp thời, hiệu quả, đặc biệt là xây dựng kịch bản ứng phó trong tình hình COVID-19 diễn biến phức tạp.
Các cơ quan thông tấn, báo chí từ Trung ương tới địa phương thực hiện tốt công tác truyền thông, tăng cường thông tin về các hoạt động phòng, chống thiên tai và cứu hộ đến người dân và các cấp chính quyền cơ sở, nhất là thông tin kịp thời trong quá trình diễn biến của thiên tai để người dân cũng như chính quyền các địa phương nắm bắt, có giải pháp phù hợp.
Trước phản ánh của các địa phương, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành Trung ương rà soát lại các thủ tục liên quan tới tái thiết các cái khu vực, các địa bàn, các địa phương bị ảnh hưởng của thiên tai. Phó Thủ tướng lấy ví dụ, có địa bàn bị ảnh hưởng bởi thiên tai, đã được ngân sách Trung ương hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội, hạ tầng giao thông nhưng thủ tục đầu tư còn chậm, có công trình mất 1-2 năm chưa triển khai thi công được. Phó Thủ tướng đề nghị tiếp tục rà soát để hoàn thiện thể chế, các quy định pháp luật liên quan tới phòng, chống thiên tai.
