Để tri ân công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, đáp ứng tình cảm, nguyện vọng thiết tha của thân nhân gia đình liệt sĩ và người có công với nước, cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các ban, bộ, ngành, địa phương, nòng cốt là các tổ chức chính trị xã hội, cơ quan, đơn vị, thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ chính trị thiêng liêng này.
Trải qua các cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa vụ quốc tế cao cả, đã có hàng triệu cán bộ, chiến sĩ và đồng bào ta anh dũng hy sinh. Công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ được Đảng, Nhà nước, cấp ủy, chính quyền địa phương, các đơn vị quân đội quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai từ rất sớm, ngay trong những năm tháng của chiến tranh và đến nay vẫn tiếp tục thực hiện với quyết tâm chính trị, trách nhiệm cao nhất.
Quan điểm của Đảng về công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS còn thiếu thông tin
Trong những năm qua, công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS còn thiếu thông tin... luôn nhận được sự quan tâm, phối hợp chặt chẽ, nhiệt tình, trách nhiệm của các ban, bộ, ngành Trung ương và các địa phương, đơn vị. Phát huy kết quả, kinh nghiệm đã đạt được, các cấp ủy Đảng cùng với các cơ quan, đơn vị, địa phương đã quán triệt và thực hiện nghiêm các chỉ thị, nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị các khóa, nhất là Chỉ thị số 24-CT/TW, ngày 15/5/2017 của Bộ Chính trị (khóa XII) về: “Tiếp tục đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập mộ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ”; và các quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo Quốc gia 515; triển khai quyết liệt, đồng bộ, toàn diện các nhóm giải pháp đẩy mạnh thực hiện Đề án tìm kiếm mộ, quy tập HCLS (gọi là Đề án 1237), Đề án xác định HCLS còn thiếu thông tin (Đề án 150, nay là 515), đã đạt được những kết quả quan trọng. Nổi bật là, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc được tiến hành chặt chẽ, sát sao. Công tác thông tin, tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ được đẩy mạnh, đi vào chiều sâu, tạo sự đồng thuận, hiệu ứng lan tỏa trong xã hội, giúp thu nhận nhiều thông tin có giá trị. Công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ,… được triển khai tích cực, đạt kết quả tốt. Đến nay, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã cơ bản hoàn thành rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; nhiều địa phương đã cơ bản hoàn thành kết luận địa bàn cấp thôn, xã, huyện; “một số địa phương đã cơ bản hoàn thành kết luận địa bàn cấp tỉnh và lập được bản đồ tìm kiếm mộ, quy tập hài cốt liệt sĩ”2. Hợp tác quốc tế về tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS, nhất là trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm,… được mở rộng, tăng cường, mở ra những hướng hợp tác hiệu quả trong thực hiện vấn đề nhân đạo này.
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định: “Cơ bản hoàn thành việc giải quyết tồn đọng trong chính sách người có công, nhất là tìm kiếm, xác định danh tính HCLS; xây dựng, tu bổ, tôn tạo mộ liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ, các công trình ghi công liệt sĩ. Phát huy truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, khuyến khích tổ chức, cá nhân và toàn xã hội tích cực tham gia các phong trào “Đền ơn đáp nghĩa”.
Việc đón nhận, bàn giao, truy điệu, an táng hài cốt liệt sĩ và công bố kết quả xác định danh tính HCLS được tổ chức chu đáo, trang trọng, mang lại ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn to lớn, làm sâu sắc truyền thống văn hóa, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc, tăng cường niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa.
Kết quả trên tiếp tục khẳng định và thể hiện rõ quyết tâm chính trị cao, tấm lòng thành kính của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong tìm kiếm mộ, quy tập, xác định danh tính HCLS. Theo đó, tiếp tục: “Hoàn thiện và thực hiện tốt luật pháp, chính sách đối với người có công trên cơ sở nguồn lực của Nhà nước và xã hội, bảo đảm người có công và gia đình có mức sống từ trung bình khá trở lên trong địa bàn cư trú”; Tiếp tục hoàn thiện chính sách xã hội phù hợp với quá trình phát triển kinh tế - xã hội. Mở rông đối tượng và nâng cao hiệu quả của hệ thống an sinh xã hội đến mọi người dân; tạo điều kiện để trợ giúp có hiệu quả cho tầng lớp yếu thế, dễ tổn thương hoặc những người gặp rủi ro trong cuộc sống. Phát triển và thực hiện tốt các chính sách bảo hiểm xã hội…Theo đó, “cân đối ngân sách để tiếp tục thực hiện việc nâng mức trợ cấp xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công, giải quyết căn bản chính sách đối với người có công; nâng cấp các công trình “đền ơn đáp nghĩa”.
Tuy nhiên, công tác này vẫn còn hạn chế, thể hiện ở việc rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập của một số địa phương, đơn vị chưa đúng, tiến độ chậm, chất lượng chưa cao; giám định ADN mẫu HCLS, mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ còn mất nhiều thời gian; sự phối hợp giữa các ban, ngành, lực lượng trong thu thập thông tin, tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS ở một số nơi thiếu chặt chẽ, hiệu quả thấp, ….
Một số nhiệm vụ, giải pháp
Hiện nay, bên cạnh thuận lợi, công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS đã và đang đặt ra những vấn đề mới bức thiết, khó khăn, phức tạp hơn. Để đẩy nhanh tiến độ, nâng cao hiệu quả tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính HCLS, tạo bước đột phá trong công tác quan trọng này, đáp ứng mong mỏi của thân nhân các anh hùng liệt sĩ, tình cảm của đồng bào, chiến sĩ cả nước, cần tiếp tục triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp, huy động sự chung tay vào cuộc của cả hệ thống chính trị, phát huy mọi nguồn lực, sức mạnh tổng hợp của các cấp, ngành, toàn dân, toàn quân, cộng đồng xã hội cả trong nước và ngoài nước, v.v. Trong đó, tập trung thực hiện tốt một số định hướng, giải pháp sau:
Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Ban Chỉ đạo 515 các cấp và cấp ủy, chính quyền địa phương, lãnh đạo, chỉ huy các cơ quan, đơn vị đối với công tác tìm kiếm mộ, quy tập, xác định danh tính HCLS. Đây là vấn đề quan trọng, nhân tố đảm bảo cho công tác mang ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn to lớn này tiến hành đúng hướng, đạt mục tiêu, yêu cầu đề ra. Cần tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc Quyết định số 151/QĐ-TTg ngày 14/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính HCLS còn thiếu thông tin đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Theo đó, các ban, bộ, ngành Trung ương, các đơn vị, địa phương phối hợp chặt chẽ với Bộ Quốc phòng nghiên cứu, đề xuất, kịp thời bổ sung, sửa đổi để ban hành đồng bộ, thống nhất các văn bản quản lý, chỉ đạo, hướng dẫn về công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Phát huy hiệu quả, trách nhiệm của các cấp, các ngành, các địa phương trong việc quản lý, chỉ đạo, cơ chế phối hợp và công tác tổ chức, bảo đảm; tìm nhiều giải pháp khắc phục mọi khó khăn, vướng mắc bảo đảm cho công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin ngày càng đạt được kết quả tốt hơn.
Chủ động phát hiện, đấu tranh với tư tưởng, nhận thức lệch lạc, luận điệu sai trái, xuyên tạc, chống phá của các phần tử cơ hội, phản động về vấn đề này. Đặc biệt, chú trọng kiện toàn Ban Chỉ đạo 515 của các quân khu, địa phương; kiện toàn, nâng cao năng lực của lực lượng chuyên trách, lực lượng lâm thời, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ tìm kiếm mộ, quy tập, xác định danh tính HCLS. Ban Chỉ đạo 515 các cấp việc triển khai thực hiện, kịp thời nắm bắt khó khăn, vướng mắc nảy sinh, đề xuất biện pháp giải quyết, bảo đảm thực hiện tốt mục tiêu các đề án đã đề ra. Ban Chỉ đạo quốc gia 515 tiếp tục chủ trì, phối hợp với cơ quan hữu quan chỉ đạo các địa phương, đơn vị đẩy mạnh hoạt động tìm kiếm mộ, quy tập HCLS ở trong nước, ngoài nước và nâng cao kết quả xác định danh tính HCLS còn thiếu thông tin.
Hai là, triển khai đồng bộ các biện pháp đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ, xây dựng cơ sở dữ liệu về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ; kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ. Đây là giải pháp quan trọng, nhằm quản lý, tích hợp, cập nhật, trao đổi thông tin; chuẩn hóa, hiện đại hóa, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, chỉ đạo và tiến độ tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính HCLS trong thời gian tới. Các cấp cần tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân cả ở trong nước và ngoài nước cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ bằng nhiều hình thức, biện pháp phong phú, đa dạng; chú trọng phát huy hiệu quả các thiết chế văn hóa, phương tiện thông tin đại chúng, huy động mọi tầng lớp nhân dân, cộng đồng xã hội, nhất là giới trẻ tích cực tham gia. Các địa phương, cơ quan, đơn vị tiếp tục rà soát, khẩn trương hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ thuộc đơn vị, địa phương quản lý; tích cực đối chiếu, chuẩn hóa thông tin, tích hợp, hoàn thành bộ cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, nghĩa trang liệt sĩ; kịp thời phân tách, chuyển giao danh sách liệt sĩ theo địa bàn nơi hy sinh, an táng ban đầu để xác minh, kết luận địa bàn và từng bước cung cấp thông tin cho thân nhân, gia đình liệt sĩ. Tiếp tục triển khai quyết liệt công tác xác minh thông tin, đẩy nhanh tiến độ kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở 3 cấp (xã, huyện, tỉnh) trong phạm vi toàn quốc. Quá trình thực hiện, cần chủ động khai thác, thu thập, kết nối, xử lý các nguồn thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; tiến hành đúng trình tự, thủ tục các bước theo quy định. Với phương châm “dễ, rõ làm trước; có thông tin đến đâu kết luận chặt chẽ, đầy đủ, chính xác đến đó”, các địa phương, đơn vị phải phân định rõ các khu vực, địa bàn có mộ liệt sĩ đã tìm kiếm, quy tập xong; khu vực, địa bàn có thông tin mộ liệt sĩ, đã tìm kiếm, quy tập nhưng chưa hết cần tiếp tục tìm kiếm, quy tập; khu vực, địa bàn có thông tin mộ liệt sĩ nhưng chưa tổ chức tìm kiếm, quy tập; đã tổ chức tìm kiếm, quy tập nhưng chưa có kết quả, v.v. Từ đó, kết luận địa bàn, khu biệt, khoanh vùng các khu vực trọng tâm, trọng điểm cần tìm kiếm, quy tập trong thời gian tới. Để đạt hiệu quả cao, cần tăng cường ứng dụng các giải pháp khoa học công nghệ, nhất là thành tựu cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư nhằm đẩy nhanh tiến độ, nâng cao chất lượng xây dựng, quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu quốc gia về liệt sĩ, mộ liệt sĩ và bản đồ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ.
Ba là, đẩy mạnh công tác tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS. Những năm qua, nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp chặt chẽ của các cấp ủy, tổ chức đảng và các bộ;, ngành, địa phương, đơn vị, sự giúp đỡ nhiệt tình của nhân dân; nỗ lực của lực lượng chuyên trách, trong đó có sự hỗ trợ của Hội và các tổ chức Hội HTGĐLS Việt Nam ở các tỉnh, thành phố, chúng ta đã tìm kiếm, quy tập được số lượng lớn HCLS, đạt bước tiến quan trọng trong công tác này. Tuy nhiên, số lượng liệt sĩ nằm lại trên các chiến trường chưa được tìm kiếm, quy tập còn nhiều; tỉ lệ HCLS đã quy tập chưa xác định được danh tính còn cao; việc tìm kiếm, quy tập ngày càng khó khăn, phức tạp vì HCLS chủ yếu còn lại ở những nơi hiểm trở, nguồn thông tin ngày càng ít và thiếu chính xác do thời gian ngày một lùi xa, địa hình, địa vật thay đổi, nhân chứng trực tiếp chôn cất liệt sĩ đã mất hoặc không còn nhớ, v.v. Trước tình hình đó, các địa phương, cơ quan, đơn vị, nhất là các đơn vị của Quân đội đẩy mạnh hơn nữa việc thực hiện Đề án 1237 và Đề án 515; tăng cường hoạt động tìm kiếmmộ, quy tập HCLS, trọng tâm là địa bàn trong nước, khu vực còn nhiều thông tin về mộ liệt sĩ chưa tìm kiếm, quy tập được; chủ động phối hợp triển khai Dự án rà phá mìn, vật nổ để tìm kiếm, quy tập HCLS trên địa bàn tỉnh Hà Giang, khu vực biên giới. Các cơ quan chức năng tiếp tục đẩy mạnh hợp tác với Ban Công tác đặc biệt Chính phủ Lào, Ủy ban Chuyên trách Chính phủ Campuchia và các cấp chính quyền của Lào, Campuchia để nâng cao hiệu quả công tác tìm kiếm, quy tập, hồi hương HCLS. Chỉ đạo vận hành có hiệu quả các cơ sở giám định gen và trung tâm lưu trữ cơ sở dữ liệu ADN đã được đầu tư xây dựng; nghiên cứu huy động các cơ sở giám định ADN khác tham gia. Đồng thời, chỉ đạo chặt chẽ việc lấy mẫu HCLS mới quy tập, mẫu hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin tại các nghĩa trang và mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ để phân tích, đối chiếu, lưu trữ cơ sở dữ liệu ADN; khẩn trương hoàn thiện và triển khai ứng dụng Quy trình xác định danh tính HCLS còn thiếu thông tin, đẩy nhanh tiến độ thực hiện. Cùng với đó, các địa phương chú trọng làm tốt công tác đón nhận, bàn giao, truy điệu, an táng hài cốt liệt sĩ và công bố kết quả xác định danh tính liệt sĩ; quản lý chặt chẽ địa bàn không để xảy ra hiện tượng tìm kiếm, quy tập HCLS trái quy định.
Bốn là, tiếp tục mở rộng, tăng cường hợp tác quốc tế về tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính HCLS. Đây là nội dung quan trọng, nhằm kết hợp nội lực với ngoại lực, thúc đẩy nâng cao tiến độ, hiệu quả thực hiện Đề án 1237, Đề án 515; góp phần tăng cường sự hiểu biết, xây dựng lòng tin với nhân dân, đẩy mạnh hoạt động nhân đạo, khắc phục hậu quả chiến tranh. Theo đó, các bộ, ngành, địa phương và các tổ chức chính trị, xã hội, theo chức năng, nhiệm vụ được phân công tiếp tục triển khai các giải pháp mở rộng hợp tác, tăng cường quan hệ với các tổ chức và cá nhân có liên quan, nhằm trao đổi, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến quân nhân Việt Nam hy sinh, mất tin, mất tích trong chiến tranh; chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao ứng dụng khoa học, công nghệ, hỗ trợ trang bị, phương tiện và phối hợp tham gia hoạt động tìm kiếm, quy tập, xác định danh tính HCLS. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng như hiện nay, cần bám sát đường lối đối ngoại của Đảng, tiếp tục đưa vấn đề trao đổi, cung cấp thông tin, chia sẻ kinh nghiệm tìm kiếm quân nhân hy sinh, mất tin, mất tích trong chiến tranh vào chương trình hoạt động ngoại giao của Đảng, Nhà nước. Tăng cường thông tin đối ngoại về chủ trương, chính sách của Việt Nam về tìm kiếm, quy tập, hồi hương HCLS; đa dạng các kênh tiếp xúc, thúc đẩy các chương trình, sáng kiến hợp tác phù hợp với tình hình thực tiễn. Ban Chỉ đạo quốc gia 515 tiếp tục triển khai các hoạt động gặp gỡ, trao đổi với Ban Công tác đặc biệt Chính phủ Lào, Ủy ban Chuyên trách Chính phủ Campuchia và các nước (Hoa Kỳ, Hàn Quốc, ...) xây dựng cơ chế, thực hiện các thỏa thuận hợp tác, nâng cao hiệu quả công tác nhân đạo cao cả này.
Tìm kiếm, quy tập và xác định danh tính HCLS là nhiệm vụ chính trị thiêng liêng, cấp thiết, công tác quan trọng hàng đầu trong chính sách ưu đãi, tri ân, tôn vinh và “Đền ơn đáp nghĩa”. Quán triệt sâu sắc chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước và nêu cao truyền thống, đạo lý tốt đẹp của dân tộc, các cấp ủy đảng, chính quyền các địa phương và các tổ chức chính trị,xã hội cần tiếp tục đề cao trách nhiệm, tình cảm, thực hiện tốt công tác quan trọng này, thiết thực tri ân công lao to lớn của các anh hùng liệt sĩ, góp phần củng cố “thế trận lòng dân”, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới./.
Thượng tướng LÊ HỮU ĐỨC
Nguyên Ủy viên Trung ương Đảng,
nguyên Ủy viên Quân ủy Trung ương,
nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng
