Sữa - nguồn dưỡng thiết yếu được đảm bảo bởi những doanh nghiệp chân chính
Trên bình diện chung, sữa luôn được xác định là nguồn dinh dưỡng quý giá, đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung canxi, protein, vitamin và khoáng chất cho trẻ em, phụ nữ mang thai, người cao tuổi và người có nhu cầu dinh dưỡng đặc thù. Trong nhiều năm qua, các doanh nghiệp Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc trong việc đầu tư công nghệ, chuẩn hoá quy trình sản xuất, tăng cường nghiên cứu khoa học và đảm bảo truy xuất nguồn gốc nguyên liệu.
Nhiều doanh nghiệp sữa nội địa như Vinamilk, TH True Milk hay Nutifood đã đạt được các chứng nhận quốc tế về an toàn và chất lượng, khẳng định uy tín trên các thị trường xuất khẩu khó tính như Trung Đông, Hàn Quốc, Nhật Bản. Câu chuyện ngành sữa Việt Nam trong một thập kỷ qua là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực vượt lên nghề nghiệp, chuyên nghiệp hoá và hội nhập toàn cầu.
Sự sụp đổ của niềm tin và ảnh hưởng đến sức mua thị trường
Vụ việc vỡ lở về sữa giả như giọt nước tràn ly trong bối cảnh người tiêu dùng đã dần trở nên hoang mang với sự bê tông của thông tin trên mạng xã hội. Dù chưa rõ danh tính doanh nghiệp sai phạm, nhiều người với tâm lý "phòng vệ sinh hơn trị bệnh" đã quy chụp vào toàn bộ sản phẩm sữa nội địa. Hệ luỵ của việc đánh đồng này đã gây sụt giảm nghiêm trọng sức mua trên thị trường, gia tăng tình trạng tồn kho ở nhiều nhà máy sản xuất, đẩy các doanh nghiệp chân chính vào thế bị bao vây và cô lập, rơi vào cảnh khó khăn tứ bề do áp lực truyền thông và nghi ngờ.
Hệ quả của sự sụp đổ niềm tin còn lan rộng đến chương trình "Người Việt dùng hàng Việt" vốn đã được xây dựng trong nhiều năm. Hàng Việt đứng trước nguy cơ bị thay thế bởi sự tràn lấn của hàng ngoại với chiến lược marketing bài bản, trong khi các doanh nghiệp nội địa lại gỡ gạc trong vòng xoáy khủng hoảng truyền thông.
Những bất cập trong quản lý nhà nước và lỗ hổng từ Nghị định 15/2018/NĐ-CP
Tình trạng loạn chuẩn và dễ dãi trong việc đăng ký, công bố sản phẩm sữa có nguyên nhân sâu xa từ chính Nghị định 15/2018/NĐ-CP về an toàn thực phẩm, trong đó cho phép doanh nghiệp "tự công bố" thay vì phải xin phép qua nhiều vòng thẩm định như trước kia. Dù ý tưởng nhằm gỡ bỏ rào cản hành chính, nhưng việc thiếu cơ chế hậu kiểm đã vô tình tạo kẽ hở cho nhiều cơ sở lợi dụng khe hở pháp lý để tung sản phẩm kém chất lượng ra thị trường.
Việc quản lý truyền thông, đặc biệt là mạng xã hội, vẫn đang là bài toán nan giải khi thông tin sai sự thật, thiếu kiểm chứng dễ dàng trở thành tìm kiếm, thu hút view và lan truyền với tốc độ chóng mặt. Các cơ quan chức năng và báo chí chính thống cần được trao thêm công cụ và thẩm quyền để đáp ứng nhanh chóng, kịp thời trước những luồng thông tin sai lệch.
Đề xuất hướng đi: Án đúng người sai, bảo vệ người làm đúng
Ngành sữa Việt Nam không thiếu những doanh nghiệp nghiêm túc, trách nhiệm và có tâm với nghề. Việc xử lý nghiêm không khoan nhượng các doanh nghiệp sai phạm là điều bất thiết, nhưng không vì thế mà quy chụp vào toàn ngành. Cần có các chiến lược phân định rõ ràng giữa hàng giả, hàng kém chất lượng và hàng thật, chất lượng cao được sản xuất minh bạch và có kiểm soát.
Cơ quan chức năng cần xây dựng cơ chế tiền kiểm - hậu kiểm linh hoạt, áp dụng phân tầng rủi ro đối với từng loại thực phẩm, đặc biệt nhóm thực phẩm nhạy cảm như sữa. Đồng thời, nên xem xét sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP, chuyển cơ chế tự công bố sang công bố có điều kiện, tăng cường sự phối hợp liên ngành trong kiểm tra, xử lý vi phạm.
Truyền thông cần đóng vai trò định hướng, tránh giật tít gây sốc, và nên dành không gian để tôn vinh doanh nghiệp làm ăn tử tế, góp phần phục hồi lòng tin xã hội. Các KOLs, người nổi tiếng cần ý thức rõ ràng hơn trong việc lựa chọn sản phẩm để quảng bá, gắn với trách nhiệm hình ảnh của mình trước cộng đồng.
Người tiêu dùng cũng cần trở thành người tiêu dùng thông thái, không đánh đồng tất cả, và hãy ưu tiên lựa chọn sản phẩm có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, được kiểm chứng và đến từ các thương hiệu uy tín.
Khủng hoảng truyền thông không phải là dấu chấm hết, mà là một phép thử lớn cho toàn ngành. Đây là cơ hội để chúng ta nhìn lại hệ thống pháp lý, chất lượng truyền thông, quy trình sản xuất và ý thức cộng đồng. Hơn bao giờ hết, ngành sữa Việt Nam cần sự đồng lòng của cả ba phía: cơ quan quản lý - doanh nghiệp - người tiêu dùng để vượt qua sóng gió, xây dựng lại niềm tin và vững bước trong hành trình hội nhập và phát triển bền vững.
Nguyễn Thắng
