Hội thảo có sự tham dự của hàng trăm đai biểu đến từ các Hội, Viện, Cơ quan trong và ngoài LHH Việt Nam.
TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch LHH Việt Nam và ThS Lê Thanh Tùng, Trưởng Ban Truyền thông LHH Việt Nam đồng chủ trì Hội thảo.
TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch LHH Việt Nam phát biểu khai mạc Hội thảo
Phát biểu tham luận tại Hội thảo, Luật gia, Nhà báo Đặng Đình Chấn - Phó Tổng Biên tập Tạp chí Việt Nam hội nhập, Phó Chủ tịch Viện Chính sách, Pháp luật và Quản lý đã nhấn mạnh: Trong bối cảnh chuyển đổi số, kinh tế tri thức và cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ, vai trò của đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ ngày càng quan trọng. Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (LHHVN) là tổ chức tập hợp, đoàn kết trí thức rộng lớn nhất cả nước, góp phần tư vấn – phản biện – giám định xã hội, phổ biến tri thức khoa học và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Luật gia, nhà báo Đặng Đình Chấn - Tạp chí Việt Nam hội nhập, Viện Chính sách, Pháp luật và Quản lý tham luận tại Hội thảo
Để thực hiện tốt sứ mệnh đó, báo chí – với vai trò là cầu nối thông tin, diễn đàn của trí thức và kênh truyền thông chính sách – cần được phát huy mạnh mẽ hơn nữa để tham gia tích cực vào tiến trình phát triển LHHVN.
Trước hết, có thể khẳng định rằng, nếu vai trò của mình được phát huy, báo chí sẽ có những đóng góp to lớn và thực chất hơn nữa vào sự phát triển của LHHVN. Vậy cụ thể những vai trò đó là gì?
Thứ nhất, báo chí trong hệ thống LHHVN là kênh truyền tải tri thức khoa học đến cộng đồng, chuyển tải các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn, góp phần định hướng dư luận khoa học; đồng thời truyền thông về các hoạt động khoa học – công nghệ của các hội thành viên, các nhà khoa học và các chương trình nghiên cứu.
Thứ hai, thông qua các bài báo chất lượng, báo chí trong hệ thống giúp lan tỏa các phát hiện mới, các kiến nghị chính sách, các phân tích khoa học phục vụ sự nghiệp phát triển đất nước; cũng đồng nghĩa với những đóng góp của LHHVN vào tiến trình phát triển chung.
Thứ ba báo chí có thể tạo áp lực dư luận tích cực đối với việc sử dụng kết quả nghiên cứu khoa học trong xây dựng chính sách. Bởi trong thực tế, không phải kết quả nghiên cứu tích cực nào cũng đều được quan tâm ứng dụng trong hoạt động xây dựng chính sách.
Thứ tư báo chí góp phần tôn vinh trí thức, tạo động lực cho sáng tạo và nghiên cứu. Báo chí đồng thời là môi trường để các nhà khoa học, đặc biệt là lớp trẻ, rèn luyện phương pháp nghiên cứu, kỹ năng viết bài, công bố công trình khoa học.
Thứ năm, một hệ thống báo chí chuyên nghiệp, đạt chuẩn quốc gia và quốc tế chính là thước đo năng lực nghiên cứu của các hội thành viên, đồng thời góp phần nâng cao uy tín và vị thế của LHHVN trong hệ thống chính trị và trong xã hội.
Vậy, làm thế nào để phát huy được các vai trò của báo chí và để báo chí tham gia phát triển LHHVN mạnh mẽ hơn? Đây là một vấn đề lớn, cả đối với cơ quan báo chí, cả đối LHHVN.
Từ thực tiễn hoạt động báo chí hiện nay có thể nhận thấy, trong nhiều giải pháp cho vấn đề này (như: Xây dựng mạng lưới nhà báo viết về khoa học – công nghệ; Chủ động cung cấp thông tin từ các hội thành viên; Tăng cường truyền thông số và đa nền tảng…) thì giải pháp quan trọng nhất là Thiết lập cơ chế phối hợp giữa LHHVN và các cơ quan báo chí.
Nhà báo Hồ Quang Lợi, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam tham luận tại Hội thảo
Để tạo được cơ chế phối hợp giữa LHHVN với cơ quan báo chí, cần xác định và phát huy được chức năng cơ bản của mỗi bên. Cụ thể: Chức năng của LHHVN là: Tập hợp đội ngũ trí thức khoa học - công nghệ; là đề xuất phản biện, tư vấn chính sách; là phổ biến kiến thức, nâng cao dân trí khoa học. Trong khi đó, Báo chí: Làm cầu nối thông tin giữa LHHVN với xã hội; Là tuyên truyền chủ trương, chính sách; phản ánh hoạt động KH&CN; Là định hướng dư luận và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Trên cơ sở đó, nhu cầu phối hợp giữa LHHVN và báo chí được thể hiện ở 3 mặt, bao gồm: Tăng cường lan tỏa giá trị trí thức; Nâng cao hình ảnh, uy tín của LHHVN, và hỗ trợ hoạt động tư vấn – phản biện – giám định xã hội.
TS Lê Công Lương, Trưởng Ban KHCN LHH Việt Nam tham luận tại Hội thảo
Từ 3 mặt nhu cầu đó, cơ chế phối hợp giữa LHHVN và các cơ quan báo chí trong hệ thống bao gồm các tiêu chí sau:
1. Cần có sự phối hợp thực chất về hoạt động truyền thông: Bao gồm các nội dung:
- Xây dựng chiến lược truyền thông dài hạn của LHHVN với sự tham gia của các cơ quan báo chí thuộc hệ thống LHHVN.
- Thiết lập Ban truyền thông hoặc đầu mối chuyên trách giữa LHHVN và các cơ quan báo chí, trước hết là các báo, tạp chí trong hệ thống LHHVN.
- Xác định các thông điệp trọng tâm để tập trung cung cấp thông tin, tư liệu và tuyên truyền, ví dụ: Vai trò của đội ngũ trí thức; Hoạt động tư vấn – phản biện; Thành tựu khoa học công nghệ; Gương điển hình, mô hình sáng tạo...
2. Phối hợp trong việc tổ chức sự kiện và thông tin hoạt động của LHHVN: Xây dựng mạng lưới liên kết giữa các cơ quan báo chí trong hệ thống LHHVN thông qua việc: Tổ chức hội nghị thường niên các tổng biên tập trong hệ thống để chia sẻ kinh nghiệm và phối hợp hoạt động; Hình thành liên minh thông tin – trích dẫn nội bộ; Tổ chức họp báo định kỳ (quý/năm); Hội thảo báo chí – truyền thông về KH&CN; Đưa tin về các sự kiện, như: Hội thi sáng tạo kỹ thuật, Giải thưởng KH&CN, Hội nghị trí thức, Hoạt động phổ biến kiến thức…
3. Cần sự phối hợp hơn nữa trong công tác tư vấn – phản biện: Theo đó, Báo chí đồng hành trong việc giới thiệu kết quả nghiên cứu, khuyến nghị chính sách; Mở diễn đàn góp ý xã hội; Hội thảo phân tích các vấn đề nóng (biến đổi khí hậu, giáo dục, y tế, năng lượng…). Trong khi đó, LHHVN cung cấp: Chuyên gia phân tích sâu; Cung cấp dữ liệu khoa học, báo cáo chuyên môn.v.v…
4. Quan tâm tới công tác đào tạo – bồi dưỡng về truyền thông khoa học: LHHVN tổ chức các khóa bồi dưỡng kiến thức khoa học cho phóng viên, nhà báo. Báo chí tập huấn cho cán bộ PV về kỹ năng làm truyền thông, xây dựng nội dung, ứng dụng công nghệ truyền thông mới.
5. Hợp tác trong sản xuất nội dung truyền thông: Có rất nhiều nội dung có thể phối hợp thực hiện, như: Xây dựng các chuyên mục/cột báo định kỳ (ví dụ: “Trí thức với đất nước”; “Khoa học & Đời sống”; “Sáng tạo trẻ”…); Phối hợp sản xuất: Phóng sự, Podcast,Video tuyên truyền… Phối hợp giữa LHH và các cơ quan báo chí để đăng tải các bài viết đề xuất về chính sách, phân tích khoa học phục vụ quản lý nhà nước. Phối hợp để công bố kịp thời các kết quả nghiên cứu liên quan đến những vấn đề kinh tế – xã hội cấp thiết.
6. Thực hiện cơ chế chia sẻ thông tin: Thiết lập hệ thống thông tin hai chiều, trong đó: LHHVN cung cấp nhanh thông tin về: Chính sách, thành tựu KH&CN, hoạt động của các tổ chức thành viên… Báo chí cung cấp sự phản hồi, đánh giá, góp ý dư luận xã hội…
Để sự phối hợp được thực hiện có kết quả tốt, cần các điều kiện cụ thể, bao gồm: Ban hành Quy chế phối hợp chính thức giữa LHHVN và các cơ quan báo chí; Có kinh phí truyền thông ổn định, có kế hoạch; Có đầu mối liên lạc rõ ràng ở cả 2 bên; Tôn trọng tính khách quan, trung thực và khoa học của báo chí.
Cùng với các giải pháp khác, nếu thực hiện được cơ chế phối hợp giữa LHHVN và báo chí như vậy, Báo chí sẽ có điều kiện đóng góp tích cực và hiệu quả nhất vào sự pháp triển của LHHVN chúng ta.
Hệ thống báo chí thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam không chỉ là nơi công bố tri thức mà còn là lực lượng nòng cốt trong thúc đẩy tư duy khoa học, phát triển trí thức, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng đất nước. Vì vậy, cùng phối hợp tạo điều kiện để báo chí phát huy vai trò của mình một cách tốt nhất, góp phần vào sự phát triển của LHHVN vừa là yêu cầu, vừa là nhu cầu rất đáng được quan tâm hiện nay./.
Hình ảnh ghi nhận:
Các đại biểu tham luận tại Hội thảo
