Do đó, việc khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của CBCC ở nước ta hiện nay có ý nghĩa cực kỳ quan trọng trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân nỗ lực thực hiện mục tiêu sớm đưa nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao theo tinh thần Nghị quyết Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII của Đảng.
Ảnh minh họa - TL
Ý nghĩa của việc khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của cán bộ, công chức ở Việt Nam hiện nay
Khơi dậy, khuyến khích cán bộ, công chức (CBCC) phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, đặc biệt là “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung” luôn được Đảng, Nhà nước ta xác định là nhân tố, nền tảng quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, tạo động lực thúc đẩy để phát triển đất nước.
Đối với tinh thần đổi mới, sáng tạo: đổi mới là “thay đổi cho khác hẳn với trước, tiến bộ hơn, khắc phục tình trạng lạc hậu, trì trệ và đáp ứng yêu cầu của sự phát triển”(2); sáng tạo là “tạo ra những giá trị mới về vật chất hoặc tinh thần; tìm ra cái mới, cách giải quyết mới, không bị gò bó, phụ thuộc vào cái đã có”(3). Nói về nhu cầu cần thực hiện đổi mới, sáng tạo trong sự nghiệp lãnh đạo của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Thế giới ngày ngày đổi mới, nhân dân ta ngày càng tiến bộ, cho nên chúng ta phải tiếp tục học và hành để tiến bộ kịp nhân dân”(4). Trước sự vận động và phát triển của xã hội, đòi hỏi đội ngũ CBCC phải luôn học hỏi và phát triển bản thân để thích ứng với tình hình mới; phải tiên phong phát huy và nắm giữ vai trò mở đường, dẫn dắt và kiến tạo phát triển trước những khó khăn, thách thức mới, chưa có tiền lệ.
Như vậy, khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo của CBCC là yêu cầu phải luôn thay đổi về tư duy, tầm nhìn, phong cách và phương pháp làm việc. Để đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, mỗi CBCC phải luôn trăn trở, suy nghĩ để đưa ra những sáng kiến, giải pháp mang tính căn cơ, đột phá nhằm giải quyết có hiệu quả những vấn đề đặt ra từ yêu cầu của thực tiễn, đặc biệt là những bất cập trong cơ chế, chính sách, những vấn đề chưa được quy định hoặc đã có quy định nhưng không phù hợp với thực tiễn, những vấn đề cũ, lạc hậu gây cản trở sự phát triển. Việc đổi mới, sáng tạo phải mang lại giá trị, hiệu quả thiết thực, tạo được chuyển biến mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của mỗi địa phương nói riêng, của đất nước nói chung.
Đối với tinh thần dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung: trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Muốn cán bộ làm được việc, phải khiến cho họ yên tâm làm việc, vui thú làm việc… khiến cho cán bộ cả gan nói, cả gan đề ra ý kiến”(5). Theo Từ điển Tiếng Việt, “dám” là “có đủ tự tin để làm việc gì đó, dù biết là khó khăn, nguy hiểm”(6). Như vậy, tinh thần dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của CBCC có thể được hiểu như sau: 1) Dám nghĩ, là luôn trăn trở, tích cực tư duy, suy nghĩ về những ý tưởng, giải pháp, sáng kiến để giải quyết những vấn đề đặt ra từ nhu cầu khách quan, đòi hỏi cấp thiết của thực tiễn, đặc biệt là những “điểm nghẽn” trong cơ chế, chính sách, những vấn đề mới, chưa có tiền lệ; 2) Dám nói, là thẳng thắn, tự tin bày tỏ, trình bày về những ý tưởng, sáng kiến, đề xuất, cũng như thể hiện quan điểm, lập trường của mình một cách cụ thể, khoa học mà không sợ bị chỉ trích hay trù dập; 3) Dám làm, là mạnh dạn, chủ động đảm nhận và thực thi nhiệm vụ được giao; quyết tâm trong triển khai thực hiện những ý tưởng, giải pháp, sáng kiến nhằm giải quyết những vấn đề phát sinh từ nhu cầu khách quan, tạo chuyển biến tích cực trong thực tiễn lãnh đạo, quản lý; 4) Dám chịu trách nhiệm, là luôn sẵn sàng nhận nhiệm vụ được giao và luôn nỗ lực hết mình để hoàn thành nhiệm vụ, không đùn đẩy, né tránh. Đồng thời, dám chịu trách nhiệm còn được hiểu là việc CBCC dám chấp nhận và sẵn sàng gánh chịu những hậu quả xảy ra từ những rủi ro, thất bại trong quá trình thi hành nhiệm vụ được giao, thực hiện những sáng kiến của mình.
Trong giai đoạn phát triển mới, việc khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của CBCC sẽ mang lại những ý nghĩa sau:
Thứ nhất, khắc phục tình trạng trì trệ, lúng túng trong giải quyết, tháo gỡ những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn(7). Gần 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng nhưng cũng cho thấy nhiều hạn chế, rào cản đối với sự phát triển. Cụ thể, hệ thống chính sách, pháp luật vẫn còn nhiều vấn đề chưa được quy định rõ, hoặc trùng lặp, không thống nhất. Đồng thời, sự vận động và phát triển không ngừng của đời sống kinh tế - xã hội đã và đang đặt ra nhiều thách thức mới, chưa có tiền lệ đối với sự nghiệp cách mạng... Trước thực trạng này, việc triển khai những giải pháp để giải quyết, tháo gỡ có thể tiềm ẩn rủi ro, dễ dẫn đến sai sót trong việc triển khai thực hiện. Điều này phát sinh tình trạng CBCC sợ sai, sợ trách nhiệm trong thực thi công vụ ở nhiều địa phương trên cả nước, cũng như ở một số bộ, ngành Trung ương, trong các hoạt động kinh tế - xã hội, thể hiện rõ nhất trên lĩnh vực đầu tư công, quản lý đất đai, đấu thầu mua sắm công(8). Do đó, việc giải quyết, tháo gỡ những điểm nghẽn, khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn đòi hỏi đội ngũ CBCC phải có quyết tâm, bản lĩnh chính trị vững vàng để đương đầu với những hậu quả, thách thức phát sinh, góp phần xóa bỏ tình trạng trì trệ, lúng túng trong giải quyết công việc tại các địa phương, cơ quan, đơn vị.
Thứ hai, thúc đẩy đất nước phát triển nhanh và bền vững. Tinh thần đổi mới, sáng tạo và dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm luôn được Đảng và Nhà nước xác định là một động lực quan trọng cho sự phát triển của đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng và những tác động mạnh mẽ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tuy nhiên, so với yêu cầu thực tiễn thì đổi mới, sáng tạo vẫn “chưa thực sự là động lực phát triển kinh tế - xã hội”(9), trong khi một bộ phận không nhỏ CBCC vẫn còn có tư tưởng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm trong giải quyết công việc, tháo gỡ những vướng mắc phát sinh trong thực tiễn, làm cản trở động lực và nguồn lực phát triển của đất nước.
Vì vậy, để hoàn thành mục tiêu, định hướng đưa đất nước phát triển nhanh và bền vững theo tinh thần Nghị quyết Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII của Đảng, đòi hỏi đội ngũ CBCC phải phát huy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dẫn dắt quá trình chuyển đổi nền kinh tế theo hướng hiện đại và cạnh tranh hiệu quả. Để thực hiện được mục tiêu này, đòi hỏi mỗi CBCC phải tự hun đúc cho mình một quyết tâm, khí thế mới, mạnh mẽ hơn và quyết liệt hơn để triển khai những ý tưởng, sáng kiến, giải pháp mang tính đột phá, tạo chuyển biến mạnh mẽ và tác động thiết thực đến tiến trình phát triển của đất nước.
Thứ ba, góp phần nâng cao uy tín của Đảng, Nhà nước; xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh và nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.
|
Việc khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của CBCC sẽ góp phần giúp công việc tại các cơ quan, đơn vị được khơi thông, nâng cao hiệu quả hoạt động; từ đó củng cố niềm tin của Nhân dân và nâng cao uy tín của Đảng, Nhà nước, góp phần vào xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.
Văn kiện Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII của Đảng đã nhấn mạnh: “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, phục vụ nhân dân và sự phát triển của đất nước… có cơ chế lựa chọn, đào tạo, thu hút, trọng dụng nhân tài, khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn, thử thách và quyết liệt hành động vì lợi ích chung(11). Trên cơ sở đó, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 14-KL/TW ngày 22/9/2021 về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung. Kết luận số 14-KL/TW xác định: “Cần đặc biệt quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ… quyết tâm đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, sẵn sàng đương đầu với khó khăn, thử thách, luôn nỗ lực hành động vì lợi ích chung”.
Tại Kết luận số 21-KL/TW Hội nghị Trung ương lần thứ tư, khóa XIII về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, Đảng ta tiếp tục nhấn mạnh: “Thực hiện tốt chủ trương khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, luôn nỗ lực hành động vì lợi ích chung”. Thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng, Bộ Nội vụ đã tham mưu xây dựng, trình Chính phủ dự thảo Nghị định quy định về khuyến khích, bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung nhằm tạo lập một cơ sở pháp lý cụ thể để chủ trương khuyến khích và bảo vệ CBCC có tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm đi vào thực tiễn.
Một số khó khăn trong việc khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của cán bộ, công chức hiện nay
Thứ nhất, hệ thống pháp luật chưa hoàn thiện và đồng bộ: thực tiễn cho thấy tình trạng sợ sai, sợ trách nhiệm trong hoạt động công vụ của một số CBCC hiện nay cơ bản xuất phát từ những khó khăn, vướng mắc do chính sách, pháp luật còn chưa hoàn thiện. Cụ thể, một số quy định pháp luật còn tồn tại nhiều bất cập, thiếu tính thống nhất, thậm chí mâu thuẫn, chồng chéo, trùng lặp... khiến cho đội ngũ CBCC khó có thể phát huy được hết năng lực, tinh thần đổi mới, sáng tạo, thậm chí còn làm phát sinh tâm lý e ngại, sợ bị xem xét trách nhiệm hình sự, xử lý kỷ luật trong thực thi công vụ hoặc thực hiện những thay đổi, đột phá.
Thứ hai, tình trạng chủ nghĩa cá nhân, bệnh kinh nghiệm trong một bộ phận CBCC: về chủ nghĩa cá nhân, bên cạnh tâm lý lo sợ về trách nhiệm, thì tình trạng co cụm, không muốn thay đổi, đột phá còn xuất phát từ vấn đề lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm. Bởi vì, nếu quá trình giải quyết công việc tại các cơ quan nhà nước càng khó khăn, phức tạp thì càng tạo điều kiện cho CBCC lợi dụng sự khó khăn, phức tạp này để tìm kiếm lợi ích. Đối với “bệnh kinh nghiệm”, một bộ phận không nhỏ CBCC hiện nay vẫn còn tình trạng chỉ dựa vào những kinh nghiệm đã có từ trước mà áp dụng một cách máy móc vào công việc... chính điều này dẫn đến triệt tiêu động lực đổi mới, sáng tạo và ảnh hưởng đến tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm của đội ngũ CBCC.
Thứ ba, năng lực, trình độ, chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ CBCC còn hạn chế: thực tiễn cho thấy, “về cơ bản năng lực và trình độ của đội ngũ CBCC vẫn chưa ngang tầm yêu cầu đặt ra; thiếu kiến thức, kỹ năng quản lý nhà nước, pháp luật, ngoại ngữ, tin học và kỹ năng hành chính”(12). Việc hạn chế về chuyên môn, nghiệp vụ không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng thực thi công vụ, chất lượng phục vụ Nhân dân, mà còn làm cho CBCC thụ động, không thể đổi mới, sáng tạo do những hạn chế về năng lực, trình độ, không đủ nền tảng kiến thức và tự tin về năng lực đề xuất và thực hiện những sáng kiến, giải pháp đột phá.
Thứ tư, chế độ đãi ngộ, tiền lương chưa đảm bảo cuộc sống của CBCC: chế độ đãi ngộ trong khu vực công hiện nay, đặc biệt là chế độ tiền lương, tiền phụ cấp, tiền thưởng thấp hơn nhiều so với khu vực tư. Đặc biệt, Nghị định số 38/2022/NĐ-CP quy định mức lương tối thiểu đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động, thì mức lương cơ sở của khu vực công chỉ bằng khoảng 40 - 50% mức lương tối thiểu vùng - mức lương thấp nhất trả cho lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện bình thường. Chính sách tiền lương chưa tương xứng với giá trị lao động, không đảm bảo cuộc sống, chưa khuyến khích được CBCC dành toàn tâm, toàn ý vào công việc tại cơ quan, dẫn đến tình trạng một bộ phận không nhỏ CBCC có tư tưởng “làm cho xong”, hoặc chuyển ra làm ở khu vực tư. Bên cạnh đó, cơ chế, chính sách khuyến khích CBCC chưa được quy định cụ thể… đây là một trong những những nguyên nhân triệt tiêu động lực đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá của CBCC.
Giải pháp tiếp tục khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung của cán bộ, công chức hiện nay
Một là, hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, liên thông với quy định của Đảng: Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Hội nghị Trung ương lần thứ sáu, khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới đặt ra yêu cầu hệ thống pháp luật cần tiếp tục hoàn thiện theo hướng đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, kịp thời, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, dễ tiếp cận, dễ áp dụng, dễ thực hiện và đảm bảo tính linh hoạt... nhằm tạo điều kiện cho đội ngũ CBCC thuận lợi hơn trong giải quyết công việc, thực thi nhiệm vụ được giao, phát huy tính năng động, sáng tạo, khắc phục tình trạng sợ sai, sợ trách nhiệm trong trong hoạt động công vụ và tổ chức thi hành pháp luật hiện nay.
Hai là, tăng cường công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức công vụ cho đội ngũ CBCC: công tác giáo dục chính trị, tư tưởng và đạo đức công vụ cần hướng đến nâng cao tinh thần trách nhiệm, sứ mệnh của từng cá nhân CBCC đối với sự nghiệp đổi mới; nhấn mạnh đến vai trò dẫn dắt, kiến tạo phát triển của CBCC trong giai đoạn phát triển mới. Từ đó, khơi dậy tinh thần cống hiến hết mình vì phát triển của đất nước, làm cho CBCC phải luôn trăn trở về sự phát triển của xã hội, đất nước và tương lai của quốc gia, dân tộc. Đây chính là nguồn động lực về tinh thần giúp CBCC luôn nỗ lực đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung, giúp CBCC đấu tranh hiệu quả với chủ nghĩa cá nhân, bệnh kinh nghiệm trong thực tiễn công việc.
Ba là, nâng cao chất lượng đội ngũ CBCC: để xây dựng được đội ngũ CBCC có tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ công tác cán bộ gắn với xây dựng và hoàn thiện cơ chế tuyển dụng, thu hút và trọng dụng nhân tài. Xây dựng kế hoạch đào tạo và bồi dưỡng CBCC đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cơ bản, lâu dài, có tính đến nhu cầu và khả năng phát triển của từng cơ quan, đơn vị. Phải lấy hiệu quả công việc làm cơ sở để khen thưởng hoặc xử lý kỷ luật CBCC. Kết hợp chặt chẽ việc quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng những CBCC đủ tiêu chuẩn, năng lực, phẩm chất, bản lĩnh và uy tín gắn với kiên quyết loại bỏ những CBCC thiếu về phẩm chất đạo đức và năng lực, tinh thần đổi mới, làm cho cơ quan, đơn vị trì trệ, yếu kém.
Bốn là, hoàn thiện chế độ, chính sách đãi ngộ trong khu vực công: cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện cải cách chính sách tiền lương gắn với vị trí việc làm, hiệu quả và áp lực công việc góp phần từng bước đảm bảo và nâng cao đời sống của đội ngũ nhân sự trong khu vực công, trong đó có đội ngũ CBCC. Đây chính là động lực về vật chất giúp CBCC có thể chuyên tâm cho công việc, khơi dậy tinh thần đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì lợi ích chung, nâng cao động lực và hiệu quả làm việc, tinh thần cống hiến đội ngũ CBCC./.
--------------
Ghi chú:
(1) Đỗ Phú Hải, Chính sách phát triển nguồn nhân lực khu vực công tại Việt Nam, Tạp chí Khoa học Chính trị, số 01/2017, tr.45.
(2),(3),(6) Viện Ngôn ngữ học, Từ điển Tiếng Việt, Nxb. Đà Nẵng, 2003, tr.337, tr.847, tr.239.
(4) Hồ Chí Minh, Toàn tập, tập 4, Nxb CTQG-ST, H.2011, tr.377.
(5) Sđd, tập 5, tr.319.
(7) Dương Mộng Huyền, Quản Thái Hà, Định hướng Đại hội XIII của Đảng về bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung, Tạp chí Cộng sản, số 968, năm 2021.
(8) Ngọc Thành, Bộ trưởng Bộ Nội vụ: Phải có thái độ rõ ràng với cán bộ sợ trách nhiệm, https://vov.vn/chinh-tri/bo-truong-bo-noi-vu-phai-co-thai-do-ro-rang-voi-can-bo-so-trach-nhiem-post1022408.vov.
(9) Bộ Chính trị, Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
(10) Xem https://tulieuvankien.dangcongsan.vn.
(11) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nxb CTQG-ST, H.2021, tr.178-179.
(12) Triệu Văn Cường, Đổi mới quản lý nguồn nhân lực khu vực công ở Việt Nam, Tạp chí Tổ chức nhà nước, số 02, năm 2018.
Đinh Tấn Phong, Lưu Giang Đông - Viện Kinh tế - Xã hội thành phố Cần Thơ
Võ Hoàng Lê Đại Nghĩa - Trung tâm Xúc tiến đầu tư - thương mại và Hội chợ triển lãm Cần Thơ
