Xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành nguồn động viên, cổ vũ to lớn, là sự chỉ dẫn quan trọng để quân và dân ta tiến lên giành thắng lợi vĩ đại trong sự nghiệp đấu tranh, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội; là những chỉ dẫn cơ bản về đường lối phát triển của cách mạng Việt Nam trong từng giai đoạn.

1. Trước hết, Đảng phải thường xuyên tự đổi mới, tự chỉnh đốn để xứng đáng với vai trò tiên phong

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy, Đảng Cộng sản Việt Nam là một tổ chức đoàn kết, thống nhất của những người con ưu tú của giai cấp và dân tộc, song Đảng cũng là một thực thể trong xã hội, cũng là những con người với tất cả điểm ưu và nhược, nên không phải lúc nào và bao giờ cũng giữ đúng và giữ được vai trò tiền phong. Bác chỉ rõ: Chủ nghĩa cá nhân “là mẹ đẻ ra tất cả mọi tính hư nết xấu”, Người đã sớm cảnh báo rằng: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”. Bởi vậy: “Đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân không phải là “giày xéo lên lợi ích cá nhân”[1]. Vì thế, trong quá trình lãnh đạo cách mạng Người luôn chú trọng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, không ngừng nâng cao bản lĩnh, trí tuệ và sức chiến đấu của Đảng, của đội ngũ cán bộ, đảng viên trên cơ sở tuân thủ các nguyên tắc xây dựng một chính Đảng của giai cấp công nhân, để Đảng giữ vững vị trí là Đảng duy nhất lãnh đạo sự nghiệp cách mạng.

Trong chỉ dẫn của Hồ Chí Minh, Đảng chỉ có thể là một tổ chức chắc chắn, vững mạnh, luôn là đội tiên phong của giai cấp và dân tộc; chỉ giành và giữ vững vai trò độc quyền lãnh đạo cách mạng Việt Nam khi “chủ nghĩa của Đảng là chủ nghĩa Mác - Lênin, mỗi đảng viên đều phải nghiên cứu… Tư tưởng của Đảng là tư tưởng của giai cấp công nhân, nó đấu tranh cho lợi ích của toàn dân. Vì vậy, trong Đảng không thể có những tư tưởng, lập trường và tác phong trái với tư tưởng, lập trường và tác phong của giai cấp công nhân… Đảng có kỷ luật rất nghiêm khắc, tất cả đảng viên đều phải tuân theo. Tư tưởng, chính trị và tổ chức của Đảng đều phải thống nhất. Trong Đảng không thể có những phần tử lạc hậu và đầu cơ”[2]; đồng thời, phải thường xuyên, liên tục tự đổi mới và chỉnh đốn. Cùng với đó, đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng chỉ có thể hoàn thành trọng trách vừa là người lãnh đạo vừa là người đầy tớ trung thành của nhân dân khi “kiên quyết phục tùng sự lãnh đạo tập trung của Đảng. Trong Đảng không thể có những phần tử hèn nhát lung lay”[3]; đồng thời, nỗ lực “toàn tâm toàn lực phụng sự lợi ích của nhân dân, phải làm gương mẫu trong mọi công tác”[4]. Đó là trách nhiệm kép, vừa vinh dự vừa khó khăn, mà muốn xứng đáng, Đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng phải tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc xây dựng Đảng và thường xuyên rèn luyện đạo đức cách mạng, trau dồi bản lĩnh chính trị. Theo Bác, trong bất cứ thời điểm nào, Đảng cũng phải “tổ chức theo nguyên tắc dân chủ tập trung. Nghĩa là: có Đảng chương thống nhất, kỷ luật thống nhất, cơ quan lãnh đạo thống nhất. Cá nhân phải phục tùng đoàn thể, số ít phải phục tùng số nhiều, cấp dưới phải phục tùng cấp trên, địa phương phải phục tùng Trung ương”[5]. Người căn dặn “trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi” trong Di chúc là để không chỉ phát huy quyền làm chủ của đảng viên trong tất cả các hoạt động của Đảng, để mọi cán bộ, đảng viên được bày tỏ ý kiến của mình, mà còn góp phần phòng, chống các biểu hiện chuyên quyền, độc đoán, hách dịch, chụp mũ, trù dập và những biểu hiện dân chủ quá trớn, những hiện tượng vì “sợ” mất dân chủ mà theo đuôi quần chúng trong công tác lãnh đạo và chỉ đạo thực tiễn. Đồng thời, Đảng cũng luôn phải thực thi nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Ý nghĩa của tập thể lãnh đạo rất giản đơn, chân lý của nó rất rõ rệt. Tục ngữ có câu: “Khôn bầy hơn khôn độc” là ý nghĩ đó?”[6], vì một người dù khôn ngoan tài giỏi mấy, dù nhiều kinh nghiệm đến đâu, cũng không thể xem xét và giải quyết tốt tất cả mọi mặt của một vấn đề. Đồng thời, “nếu không có cá nhân phụ trách thì sẽ sinh cái tệ người này ủy cho người kia, người kia ủy cho người nọ, kết quả là không ai thi hành. Như thế thì việc gì cũng không xong”[7].

Đảng Cộng sản Việt Nam là lực lượng lãnh đạo, là linh hồn của khối đại đoàn kết toàn dân, nên trên tinh thần tuyệt đối không thỏa hiệp với những xu hướng bè phái, coi sự chia rẽ là tội ác lớn nhất đối với Đảng, Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Đoàn kết là là một truyền thống quý báu và “đoàn kết là một lực lượng vô địch của chúng ta để khắc phục khó khăn, giành lấy thắng lợi”[8]. Đây được coi là nguyên tắc cơ bản trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; là bảo đảm đầu tiên và thường xuyên cho sự vững mạnh, nâng cao sức chiến đấu của tổ chức Đảng, tạo nên sức mạnh thống nhất trong ý chí và hành động để chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược, xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước, nên Người  căn dặn, “các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết thống nhất của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”[9]. Theo đó, mọi cán bộ, đảng viên phải thường xuyên củng cố sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng trên cơ sở đường lối, chủ trương và những nguyên tắc sinh hoạt Đảng; được thể hiện trong nhận thức và hành động, trong mối quan hệ giữa cấp trên và cấp dưới, nhất quán giữa lời nói và việc làm; coi đó là cơ sở để xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc.

Một Đảng cách mạng chân chính, muốn xứng đáng với vị thế tiền phong, thì phải “thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”[10]. Tự phê bình và phê bình là cuộc đấu tranh giữa giữa cái tốt và cái xấu, giữa cái đúng và cái sai trong bản thân mỗi cán bộ, đảng viên và tổ chức Đảng, để giúp nhau sửa chữa khuyết điểm và tiến bộ, để sửa đổi cách làm việc cho tốt hơn, đúng hơn, “cốt đoàn kết và thống nhất nội bộ”, nên khi tiến hành phải kiên quyết, ráo riết, triệt để, thật thà, không nể nang, không thêm bớt và phải được thực hiện trên tình đồng chí, chân thành. Chủ tịch Hồ Chí Minh coi tự phê bình và phê bình là thang thuốc hay nhất, cần phải được tiến hành thường xuyên, nghiêm túc trên tinh thần dân chủ, công khai, bình đẳng trong sinh hoạt Đảng; theo phương châm cấp trên và cán bộ lãnh đạo phải tự phê bình nghiêm túc, phải chân thành tiếp thu ý kiến phê bình của đồng chí mình và cấp dưới, đồng thời phải động viên cấp dưới và quần chúng phê bình tổ chức đảng và đảng viên chân thành, triệt để… Như thế, sẽ góp phần phát huy vai trò, khả năng sáng tạo, trách nhiệm của mỗi cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân trong công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Đảng Cộng sản Việt Nam đại biểu cho lợi ích chung của giai cấp công nhân, của toàn thể nhân dân lao động, chứ không mưu cầu lợi ích riêng của một nhóm người nào, của cá nhân nào”[11]. Sự thống nhất lợi ích giữa Đảng với nhân dân chính là ở vị thế Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đầy tớ trung thành của dân. Tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng và nhân dân là một yêu cầu tất yếu, là nhu cầu tự thân của Đảng và một nguyên tắc để xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh. Cho nên, đội ngũ cán bộ, đảng viên phải nỗ lực phấn đấu để xứng đáng là “công bộc” của nhân dân trên tinh thần: Luôn đặt lợi ích của nhân dân lên trên hết; liên hệ chặt chẽ với nhân dân; việc gì cũng bàn với nhân dân, giải thích cho nhân dân hiểu rõ; sẵn sàng học hỏi nhân dân và “sẵn lòng cầu tiến bộ, sẵn chí phụng sự nhân dân”, để nhân dân tin tưởng, yêu mến và gắn bó.

Và cũng vì thế, trong Di chúc, Người nhấn mạnh: “Đảng ta là một đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư để Đảng thật trong sạch, xứng đáng là người lãnh đạo, là người đầy tớ thật trung thành của nhân dân”, để mỗi người tự rèn mình, phòng và chống những thói hư tật xấu trong mình, xứng đáng với vai trò tiền phong.

2. Tiếp tục học tập và làm theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng làm cho Đảng trong sạch vững mạnh

Hơn 94 năm qua, xây dựng và chỉnh đốn Đảng luôn được xác định là nhiệm vụ then chốt vừa thường xuyên, vừa cấp bách và lâu dài của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân. Đó không chỉ là nhiệm vụ trọng yếu thường xuyên của tất cả các cấp ủy, tổ chức đảng và cả hệ thống chính trị mà còn là trách nhiệm của đội ngũ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu tổ chức đảng và toàn thể cán bộ, đảng viên.

Trải qua các kỳ Đại hội Đảng toàn quốc và theo các chỉ thị, Nghị quyết chuyên đề về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng như: Nghị quyết trung ương 6 (lần 2) khóa VIII “Một số vấn đề cơ bản và cấp bách về công tác xây dựng Đảng hiện nay”; Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI “Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng”, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”; Kết luận số 21-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” ; Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”và Kết luận số 01-KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”...

Thông qua quá trình tự đổi mới và tự chỉnh đốn, Đảng đã khẳng định được vị thế là lực lượng lãnh đạo Nhà nước, xã hội và đó chính là kết quả sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; trong đó, có sự đóng góp quan trọng của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác xây dựng Đảng vẫn còn những hạn chế, khuyết điểm cần phải khắc phục. Năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của không ít tổ chức đảng còn thấp, thậm chí có nơi mất sức chiến đấu. Nhiều cán bộ, đảng viên và người đứng đầu chưa thể hiện tính tiên phong, gương mẫu; nhất là “một bộ phận cán bộ, đảng viên phai nhạt lý tưởng, giảm sút ý chí, ngại khó, ngại khổ, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”[12]. Trong khi đó, “công tác kiểm tra, giám sát và kỷ luật Đảng chuyển biến chưa đều”, chưa đủ sức răn đe, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái. “Tham nhũng, tiêu cực vẫn là một trong những nguy cơ đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta”[13]. … Thực trạng đó không chỉ làm mất uy tín, danh dự của Đảng, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến vai trò lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng và tính tiền phong, gương mẫu của người đảng viên, mà còn làm mục ruỗng bộ máy Đảng, Nhà nước từ bên trong, làm xói mòn lòng tin của nhân dân vào Đảng; đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ. 

Tiếp tục học tập và làm theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, các cấp ủy Đảng cần tập trung thực hiện một số nhiệm vụ giải pháp cơ bản sau:

Một là, tiếp tục giáo dục nâng cao nhận thức của cấp ủy các cấp, các ban, ngành chức năng trong hệ thống chính trị và mỗi cán bộ, đảng viên về tầm quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Đây vừa là giải pháp vừa là yêu cầu cần tăng cường xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức. Trong đó, tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII, Kết luận số 21-KL/TW về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị với Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” với các quy định 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm, Quy định về nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là Quy định 08-QĐi/TW của Ban Chấp hành Trung ương về trách nhiệm nêu gương của cán bộ, đảng viên, trước hết là Uỷ viên Bộ Chính trị, Uỷ viên Ban Bí thư, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương… Coi đó là giải pháp đột phá, là điều kiện tiên quyết để làm trong sạch Đảng và hệ thống chính trị, nâng cao sức chiến đấu của Đảng, phòng và chống nguy cơ “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Hai là, tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, Để nâng cao năng lực cầm quyền của Đảng, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng có hiệu lực, hiệu quả. Bảo vệ và giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng, giữ vững bản lĩnh chính trị của Đảng, của tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên gắn với đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng và các biểu hiện tiêu cực khác. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện cơ chế phòng ngừa sự tha hóa quyền lực, kiểm soát quyền lực, ngăn chặn quan hệ “lợi ích nhóm” để cán bộ, đảng viên không dám, không thể, không cần, không muốn tham nhũng.

Ba là, mỗi cán bộ, đảng viên phải nâng cao đạo đức cách mạng, tích cực phòng, chống và đấu tranh trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân. Đây vừa là nhiệm vụ vừa là giải pháp nâng cao hiệu quả phòng và chống các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và các biểu hiện tiêu cực khác trên tinh thần tự soi, tự sửa và tu dưỡng suốt đời. Đặc biệt, phát huy vai trò tiền phong, gương mẫu, thống nhất giữa nói và làm của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu trên mọi lĩnh vực, nhất là trong đấu tranh phòng và chống tham nhũng, lợi ích nhóm, trong chấp hành nghiêm các nguyên tắc tổ chức của Đảng; khắc phục tình trạng dân chủ, tự phê bình và phê bình, kiểm tra và giám sát hình thức... để kịp thời phát hiện và ngăn chặn sự suy thoái, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên. Đồng thời, kiên quyết đưa ra khỏi Đảng những con sâu mọt tham ô, tham nhũng, .... gây thất thoát tiền bạc và tài sản của nhân dân, gây bức xúc dư luận xã hội để làm trong sạch Đảng và hệ thống chính trị.

Bốn là, phát huy hơn nữa vai trò của nhân dân trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng, trong phản biện, giám sát cán bộ, đảng viên. Để “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” và “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, giám sát, dân thụ hưởng” không chỉ là nằm trong nghị quyết, trên khẩu hiệu mà là hiện thực sinh động trong thực tiễn. Các tổ chức cơ sở Đảng và cán bộ, đảng viên phải khắc phục tình trạng quan liêu, thờ ơ, vô cảm, thiếu trách nhiệm trước những khó khăn, bức xúc và đòi hỏi chính đáng của nhân dân. Đi liền cùng đó là phải tăng cường kiểm tra, đôn đốc, nắm chắc tình hình địa phương, cơ quan, đơn vị, địa bàn cơ sở; lắng nghe ý kiến đóng góp của quần chúng để không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo, thực hiện nhiệm vụ. Đồng thời, tạo điều kiện để nhân dân và các tổ chức quần chúng thực hiện tốt hơn quyền dân chủ của mình, tích cực tham gia xây dựng các tổ chức cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh./.

TS NGUYỄN THỊ HẢI HÀ

Trưởng Khoa Lý luận Cơ sở

Trường Đào tạo cán bộ Lê Hồng Phong TP. Hà Nội