Thời gian vừa qua, tòa soạn Việt Nam Hội nhập nhận được nhiều thông tin liên quan đến công tác đấu thầu và hiệu quả đầu tư trên địa bàn huyện Phú Bình, Thái Nguyên (Ban QLDA ĐTXD huyện Phú Bình). Để nắm bắt thông tin khách quan, PV đã có buổi làm việc với đơn vị chủ đầu tư là Ban quản lý Dự án đầu tư xây dựng huyện Phú Bình và các đơn vị liên quan.
Cụ thể, gói thầu xây lắp công trình Nhà hội trường UBND huyện Phú Bình do Ban QLDA ĐTXD huyện Phú Bình làm chủ đầu tư. Gói thầu được đấu thầu rộng rãi theo phương thức một giai đoạn một túi hồ sơ. Giá gói thầu là 11.758.804.858 đồng, được mở thầu vào ngày 11/12/2020. Đơn vị trúng thầu là Liên danh Công ty TNHH xây dựng Hằng Hải Đăng và Công ty cổ phần tư vấn và xây dựng Thủ Đô. Dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư công ngân sách huyện giai đoạn (2021-2025) bố trí 30% ; ngân sách tỉnh hỗ trợ và các nguồn vốn huy động hợp pháp khác.
Ngoài ra, ngày 24/01/2021 Ban QLDA ĐTXD huyện Phú Bình tiếp tục mở thầu gói thầu xây lắp Cải tạo, nâng cấp tuyến đường liên xã Tân Thành - Tân Kim. Gói thầu có giá trị 6.978.060.710 đồng, theo hình thức đấu thầu rộng rãi, thời gian thực hiện 360 ngày. Đơn vị trúng thầu là liên danh Công ty cổ phân đầu tư xây dựng và thương mại Minh Dũng và Công ty Cổ phần xây dựng giao thông II Thái Nguyên.
Các tiêu chí trong HSMT đã thực sự hợp lý?
Tại dự án Nhà hội trường UBND huyện Phú Bình, trong HSMT của dự án có sử dụng tiêu chí chỉ huy trưởng “Là kỹ sư chuyên ngành xây dựng dân dụng.- Có chứng chỉ hành nghề tư vấn giám sát thi công xây dựng công trình dân dụng hạng III trở lên (Còn thời hạn hiệu lực tính đến thời điểm đóng thầu) và đã trực tiếp tham gia thi công xây dựng ít nhất 01 công trình tương tự từ cấp III hoặc 02 công trình từ cấp IV cùng loại trở lên”.
Tiêu chí Chỉ huy trưởng công trình tại dự án Nhà hội trường UBND huyện Phú Bình
Được biết, Nghị định 100/2018/NĐ-CP đã sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ một số điều của Nghị định số 59/2015/NĐ-CP. Cụ thể: Theo mục 12. Sửa đổi, bổ sung Điều 53 Nghị định số 59/2015/NĐ-CP về Điều kiện hành nghề đối với chỉ huy trưởng công trường có ghi “Hạng III: Có chứng chỉ hành nghề giám sát thi công xây dựng hạng III hoặc đã trực tiếp tham gia thi công xây dựng ít nhất 01 công trình từ cấp III hoặc 02 công trình từ cấp IV cùng loại trở lên”.
Như vậy theo quy định hiện hành Nghị định 100/2018/NĐ-CP đã sửa đổi, bổ sung, thay thế, bãi bỏ một số điều của Nghị định số 59/2015/NĐ-CP, chỉ cần 1 trong 2 tiêu chí này là đáp ứng, nhưng trong tiêu trí hồ sơ mời thầu của Ban QLDA ĐTXD huyện Phú Bình lại yêu cầu cả hai tiêu chí.
Trả lời thắc mắc trên, ông Nguyễn Đình Thi - đại diện Công ty CP đầu tư xây dựng và thiết kế Việt, là Công ty được Ban QLDA ĐTXD huyện Phú Bình thuê làm tư vấn cho rằng: “Trước đây nghị định 59 đã được thay thế rồi. Nghị định 100 có cái bất cập, tôi nghĩ luật sẽ điều chỉnh lại chứ không để như thế này được đâu, tôi vận dụng cả nghị định 59 và nghị định 100”.
Ngoài ra, cũng tại dự án này trong mục vệ sinh môi trường có sử dụng tiêu chí “Có biện pháp bảo đảm vệ sinh môi trường hợp lý, khả thi phù hợp với đề xuất về biện pháp tổ chức thi công (Có Biên bản đổ thải nêu rõ vị trí, được chính quyền địa phương xác nhận)”. Mặt khác, bà Trần Thị Thanh - Phó Giám đốc BQLDA ĐTXD huyện Phú Bình cho biết thêm, dự án Nhà hội trường UBND huyện Phú Bình cho tới nay vẫn chưa triển khai thi công. Trong khi đó thủ tục lựa chọn nhà thầu đã hoàn thành cách đây 6 tháng, như vậy liệu dự án có hoàn thành được đúng tiến độ, và tính hiệu quả có được đảm bảo?
Tại dự án Cải tạo, nâng cấp tuyến đường liên xã Tân Thành - Tân Kim cũng sử dụng tiêu chí tương tự “Có vị trí đổ đất thải, phế thải dự kiến đáp ứng yêu cầu đổ thải của gói thầu và được xác nhận bằng văn bản về việc chấp thuận cho phép đổ thải của chính quyền địa phương và chủ sở hữu khu đất đổ thải”.
Tiêu chí về Biện pháp quản lý phế thải xây dựng Tại dự án Cải tạo, nâng cấp tuyến đường liên xã Tân Thành - Tân Kim
Nhiều ý kiến cho rằng, tiêu chí này gây khó dễ cho nhà thầu, bởi hành trình xin giấy phép đổ thải rất khó khăn, ít nhất phải có quyết định lựa chọn nhà thầu thì mới có cơ sở để trình cơ quan nhà nước để xin giấy phép đổ thải. Các chuyên gia cho biết, quy định về xử lý chất thải rắn, chất thải xây dựng đã được quy định rõ tại Thông tư số 08/2017/TT-BXD của Bộ Xây dựng.
Việc cấp các giấy phép đổ thải thì lại phân cấp cho UBND các cấp, cụ thể là các phòng Tài nguyên và Môi trường. “Cơ sở để cấp giấy phép này rất chặt chẽ và bắt buộc cơ quan chức năng phải thẩm định, kiểm tra kỹ trước khi cấp giấy phép. Có hai khả năng xảy ra: một là, hồ sơ của nhà thầu không đủ điều kiện được cấp; hai là, thời gian cơ quan nhà nước trả hồ sơ vượt quá thời gian lập HSDT của nhà thầu. Trong cả hai trường hợp, nhà thầu đều bất lợi”.
Hơn nữa, tại Thông tư 08/2017/TT-BXD về quản lý chất thải rắn xây dựng ghi rõ: “Chủ nguồn thải CTRXD là chủ đầu tư hoặc nhà thầu chính thi công xây dựng công trình (được chủ đầu tư ủy quyền thông qua hợp đồng) có phát sinh CTRXD”. Như vậy, trong bước lập HSMT chưa hình thành các chủ thể này. Việc đưa ra tiêu chí về bãi đổ thải có xác nhận của chính quyền địa phương khi chưa hình thành các chủ thể này, có hay không việc gián tiếp gây ra tình trạng “hạn chế” trong đấu thầu?
Quan trọng hơn, việc triển khai công tác đấu thầu theo hình thức qua mạng để thể hiện sự công khai minh bạch, rút gọi các thủ tục hành chính rườm rà và tránh lộ mặt các nhà thầu trước khi mở thầu, giảm thiểu hiện trạng “quân xanh quân đỏ”. Trong khi đó tiêu chí Ban QLDA ĐTXD huyện Phú Bình đưa ra lại “yêu cầu nhà thầu phải có biên bản xác nhận của chính quyền địa phương”.
Trả lời thắc mắc của bạn đọc về việc yêu cầu bãi đổ thải phải được sự chấp thuận của chính quyền địa phương, ông Nguyễn Văn Chiến - Cán bộ Ban QLDA ĐTXD huyện Phú Bình, nói: “Bãi đổ thải không nhất thiết phải nằm cạnh công trình xây dựng mà có thể nằm ở địa phương khác, tỉnh khác miễn là có sự chấp thuận của chính quyền địa phương đấy”.
Dự án Cải tạo, nâng cấp tuyến đường liên xã Tân Thành - Tân Kim theo ghi nhận của PV tại hiện trường sắt thép rỉ sét, nguyên vật liệu ngổn ngang, không có các biển báo chỉ dẫn về sơ đồ tổng mặt bằng công trình
Qua quá trình tác nghiệp của PV tại dự án, đại diện nhà thầu cho biết hiện tại chỉ có 5 đến 6 công nhân đang thi công, không có giám sát, kỹ thuật và chỉ huy công trường tại hiện trường với lý do đang triển khai dự án lớn hơn tại địa bàn khác.
Dự án không có các biển báo an toàn, không có rào chắn và các biển báo cần thiết khác, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây mất an toàn lao động
Thời điểm phóng viên tác nghiệp không có cán sự chủ chốt như trong Hồ sơ đã được duyệt. Tại hiện trường chỉ có 5-6 công nhân đang thi công.
Nguyên vật liệu ngổn ngang, đất đá lẫn lộn
Có dấu hiệu khai thác đất trái phép trong xây dựng tại dự án Cải tạo, nâng cấp tuyến đường liên xã Tân Thành - Tân Kim
Để làm rõ các vấn đề bất cập trên, PV đề nghị cung cấp một số tài liệu liên quan đến hai dự án trên theo luật báo chí, tuy nhiên đại diện phía Chủ đầu tư, bà Trần Thị Thanh (Phó Giám đốc BQLDA ĐTXD huyện Phú Bình) khẳng định: “Những gì không đưa lên mạng chúng tôi không thể cung cấp”.
Những tài liệu mà PV đề nghị cung cấp đều không thuộc các tài liệu mật nhưng Chủ đầu tư từ chối cung cấp và cho rằng: Vì đó thuộc thẩm quyền của Chủ đầu tư chúng tôi bảo mật tài liệu của tôi. Phải chăng trong các tài liệu đó “có gì” bất cập hay bí mật riêng tư mà Chủ đầu tư kiên quyết không cung cấp cho báo chí?
Tỷ lệ tiết kiệm các dự án “siêu thấp”
Thực tiễn cho thấy, hiện nay trong công tác đấu thầu sử dụng vốn ngân sách thường biểu hiện nhiều vấn đề bất cập, có dấu hiệu đi ngược lại những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Từ đó khiến chất lượng, hiệu quả nhiều công trình cấp thiết giảm sút, nguy cơ lợi ích nhóm, gây thất thu ngân sách.
Được biết, tính từ đầu năm 2021 đến nay Ban quản lý Phú Bình thực hiện đấu thầu 21 gói, các gói đấu thầu qua mạng chủ yếu có 1-2 nhà thầu tham dự, tỷ lệ tiết kiệm các gói rất thấp, chỉ từ 0,05 – 0,5%.
Cụ thể, tại dự án Nhà hội trường UBND huyện Phú Bình có giá trị 11.758.804.858 VND nhưng chỉ tiết kiệm có ~0,046% (tương đương tiết kiệm có 5.400.168 VNĐ). Dự án Cải tạo, nâng cấp tuyến đường liên xã Tân Thành - Tân Kim có giá 6.978.060.710 VND với giá trúng thầu là 6.957.082.138 VND, tiết kiệm 0,3%....
Mục đích của việc đấu thầu qua mạng là góp phần nâng cao hiệu quả của công tác đấu thầu, tạo môi trường cạnh tranh, công bằng, minh bạch và tiết kiệm thời gian, chi phí, giảm thiểu thủ tục hành chính. Với phản ánh của bạn đọc về các tiêu chí trong HSMT dẫn đến tỷ lệ tiết kiệm “siêu thấp” tại Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Phú Bình, dấy lên nhiều nghi vấn trong công tác đấu thầu.
Đề nghị các cơ quan chức năng cần sớm vào cuộc kiểm tra, làm rõ !
