Năm 2023 sẽ là năm nóng nhất trong lịch sử
Hội nghị thượng đỉnh Tham vọng khí hậu, diễn ra ngày 20/9, trong khuôn khổ Tuần lễ cấp cao Khoá họp thứ 78 Đại hội đồng Liên hợp quốc (ĐHĐ LHQ) tại New York, Mỹ. Hội nghị được LHQ tổ chức trong bối cảnh ngày càng nhiều tín hiệu cho thấy 2023 sẽ là năm nóng nhất trong lịch sử. Đây cũng là năm kỷ lục về số các hiện tượng thời tiết cực đoan như nắng nóng khắc nghiệt, lũ lụt nghiêm trọng, cháy rừng trên khắp thế giới, do biến đổi khí hậu. Các tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với hệ sinh thái, môi trường và cuộc sống của con người.
Nhà khí hậu học và địa vật lý người Mỹ E.Mann cảnh báo các hiện tượng thời tiết cực đoan và nhiệt độ cao kỷ lục đang khiến cho khung tham chiếu liên tục thay đổi. Các tác động sẽ tiếp tục tồi tệ hơn và diễn ra khắp nơi trên thế giới, nếu con người vẫn tiếp tục sử dụng các nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ và khí đốt) và phát thải khí nhà kính. Theo ông, những con số kỷ lục về nhiệt độ sẽ bị “xô đổ” trong tương lai do tác động của khủng hoảng khí hậu. Hiện tượng El Nino diễn ra trong năm nay và sự ấm lên của nước biển khu vực xung quanh vùng cân bằng nhiệt độ của Thái Bình Dương đang làm gia tăng xu hướng này.
Trong khi đó, theo nghiên cứu được công bố ngày 13/9, 6 trong số 9 giới hạn của hành tinh - gồm biến đổi khí hậu, phá rừng, mất đa dạng sinh học, hóa chất tổng hợp, cạn kiệt nước ngọt và sử dụng nitơ - đã chìm sâu trong “vùng đỏ”. Các nhà nghiên cứu dự báo năm 2024 có thể ghi nhận nhiệt độ bề mặt toàn cầu còn cao hơn, dựa trên hướng dòng chảy và các kết quả dự báo ngắn hạn của El Nino.
Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres phát biểu tại phiên khai mạc Hội nghị thượng đỉnh Các Mục tiêu phát triển bền vững (SDG) ở New York, ngày 18/9/2023 (giờ Mỹ). Ảnh: THX/TTXVN
LHQ cảnh báo viễn cảnh "địa ngục" từ cuộc khủng hoảng khí hậu
Tại Hội nghị thượng đỉnh Tham vọng khí hậu, Tổng Thư ký LHQ Antonio Guterres đưa ra cảnh báo trước các nhà lãnh đạo thế giới rằng, cuộc khủng hoảng khí hậu đã "mở ra các cánh cửa địa ngục".
Tổng Thư ký LHQ đã lưu ý tới "sức nóng khủng khiếp" và "các đám cháy lịch sử" của năm 2023, song cho rằng các nước "vẫn có thể khống chế mức tăng nhiệt toàn cầu ở mức 1,5 độ C - mục tiêu cần thiết để tránh thảm họa khí hậu về lâu dài. Ông nêu rõ: "Nhân loại đã mở các cánh cửa địa ngục. Sức nóng khủng khiếp đang gây ra những hậu quả tàn khốc - những người nông dâng đau buồn chứng kiến mùa màng bị lũ lụt cuốn trôi, nhiệt độ tăng cao kéo theo dịch bệnh; hàng nghìn người phải sơ tán khi cháy rừng lịch sử hoành hành. Tuy nhiên, hành động vì khí hậu bị thu hẹp do thách thức ngày càng lớn.
Người đứng đầu LHQ cũng cảnh báo nếu không thay đổi, nhiệt độ thế giới có thể tăng tới 2,8 độ C - hướng đến một thế giới bất ổn và nguy hiểm. Do đó, ông kêu gọi thúc đẩy các kế hoạch cụ thể, hành động khí hậu nhằm kiềm chế mức tăng nhiệt toàn cầu ở 1,5 độ C.
Lãnh đạo hơn 30 nước được mời phát biểu tại hội nghị, theo tiêu chí mà ông Guterres đã nêu rằng, chỉ có những chính phủ và doanh nghiệp mang đến những bản kế hoạch ý nghĩa mới được tham dự hội nghị năm 2023, để không có “những người thất hứa, những nhân vật ‘tẩy xanh’, những trường hợp đổ lỗi và những bản kế hoạch cũ được bọc lại”.
Chuyên gia Catherine Abreu, giám đốc tổ chức Destination Zero, đánh giá việc LHQ không mời đại diện một số nước lớn phát biểu tham luận cho thấy những nước không hiện thực hóa cam kết đi đầu trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu đưa ra trong các hội nghị trước sẽ phải nhường chỗ cho những nước khác có cơ hội lên tiếng.
Cần có sự thay đổi đột phá trong ý chí chính trị
Lời cảnh báo viễn cảnh "địa ngục" từ cuộc khủng hoảng khí hậu là thông điệp hối thúc tăng cường hành động cứu lấy môi trường, khí hậu, hành tinh trước khi quá muộn. Thực tế, dù chính phủ các nước đã đưa ra những cam kết giảm phát thải, loại bỏ dần nhiên liệu hóa thạch nhưng trên thực tế, khí thải gây hiệu ứng nhà kính vẫn tăng, tốc độ chuyển đổi từ nhiên liệu hóa thạch sang nhiên liệu tái tạo còn quá chậm. Theo ước tính, hiện Mỹ và Trung Quốc mỗi năm phát thải tới 40% lượng khí nhà kính toàn cầu. Quỹ Tổn thất và Thiệt hại nhằm cung cấp hỗ trợ tài chính cho các nước dễ bị tác động nhất và đã chịu ảnh hưởng của tình trạng biến đổi khí hậu vẫn chưa đi vào hoạt động. Nhóm các nước giàu vẫn chưa thực hiện đầy đủ cam kết huy động 100 tỷ USD mỗi năm cho các khoản tài chính khí hậu hỗ trợ các nước đang phát triển từ năm 2020.
Vì vậy, cộng đồng quốc tế kỳ vọng hội nghị lần này giúp đảo ngược “những bước trượt dài” trong việc thực hiện các mục tiêu khí hậu. Và để có thể thúc đẩy mạnh mẽ hành động ứng phó với biến đổi khí hậu, cần có sự thay đổi đột phá trong ý chí chính trị. Các nước cần có cam kết tham vọng hơn về giảm phát thải nhà kính phù hợp với mục tiêu duy trì mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở 1,5°C, trong đó các nước phát thải nhiều cần đi đầu trong giảm phát thải khí nhà kính, các nước phát triển cần đạt phát thải ròng bằng “0” muộn nhất vào năm 2040 và các nền kinh tế lớn mới nổi là vào năm 2050. Đây là mục tiêu quan trọng trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu và "vách đá" này hoàn toàn có thể vượt qua nếu có sự quyết tâm hành động của toàn thế giới.
Bên cạnh đó, cần có sự chuyển đổi để gây dựng lại niềm tin, các nước cần thúc đẩy hệ thống tài chính toàn cầu hướng tới hỗ trợ hành động khí hậu. Theo đó, cần định giá carbon và xem xét lại các mô hình kinh doanh của các ngân hàng phát triển đa phương để họ tận dụng được nhiều nguồn tài chính tư nhân hơn, với chi phí hợp lý cho các nước đang phát triển. Các công ty thực sự muốn kinh doanh cần đưa ra các kế hoạch chuyển đổi nhằm cắt giảm lượng khí thải một cách đáng tin cậy và mang lại công bằng về khí hậu. Bên cạnh đó, các nước cần đưa Quỹ Tổn thất và Thiệt hại đi vào hoạt động như đã cam kết. Các nước phát triển phải đáp ứng cam kết đóng góp 100 tỷ USD dành cho các nước đang phát triển, bổ sung Quỹ Khí hậu Xanh và tăng gấp đôi kinh phí thích ứng. Không chỉ vậy, tất cả người dân đều phải được bảo vệ thông qua các hệ thống cảnh báo sớm vào năm 2027.
Hành tinh chúng ta đang gánh chịu một loạt thảm họa khí hậu và thế giới vẫn còn thời gian để ngăn chặn những tác động tồi tệ nhất xảy ra nếu hành động ngay từ bây giờ. Trước mắt là cần phải ủng hộ quá trình đàm phán về khí hậu của LHQ tại Hội nghị lần thứ 28 Các bên tham gia công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP28) sẽ diễn ra vào tháng 12 tới tại Dubai (Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất), vì đây là khuôn khổ đa phương duy nhất để phối hợp hành động toàn cầu./.
Thanh Lâm (tổng hợp) TTXVN
