Cả cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh có 3 lần cầm lá phiếu bầu cử Đại biểu Quốc hội các khóa I, II, III. Lần nào Người cũng được nhân dân giới thiệu ứng cử ở Thủ đô Hà Nội và Người luôn căn dặn, nhắc nhở để cử tri cả nước hiểu rõ ý nghĩa của tổng tuyển cử, giá trị của lá phiếu.
Trước thềm cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên vào năm 1946, trên báo Cứu Quốc số ra ngày 31/12/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết về ý nghĩa tổng tuyển cử: “Là một dịp cho toàn thể quốc dân tự do lựa chọn những người có tài, có đức, để gánh vác công việc nước nhà… Tổng tuyển cử tức là tự do, bình đẳng; tức là dân chủ, đoàn kết”. Trong thư gửi đồng bào toàn quốc nhân dịp năm mới 1946, Người nhắc nhở: “Phải hăng hái tham gia cuộc tuyển cử để tổ chức một Quốc hội đủ tinh thần và lực lượng thay mặt cho toàn dân”. Cuộc tổng tuyển cử lần đầu tiên diễn ra trong hoàn cảnh đặc biệt khi cuộc kháng chiến đã bùng nổ ở Nam bộ, thù trong giặc ngoài đang hoành hành ở Bắc bộ. Trong cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên ấy, ngày 6/1/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đi bầu tại thùng phiếu số 10, phố Hàng Vôi (nay là phố Lý Thái Tổ, Hà Nội); Trong lần đầu tiên bầu cử ĐB Quốc hội này, đã có 89% cử tri đi bỏ phiếu.
Chủ tịch Hồ Chí Minh bỏ phiếu bầu ĐB Quốc hội khóa II năm 1960 (Ảnh tư liệu)
Lần thứ 2, trước khi diễn ra cuộc bầu cử ĐB Quốc hội khóa II, tại cuộc tiếp xúc giữa các ứng cử viên với đại biểu nhân dân Hà Nội ở Nhà hát Lớn thành phố vào ngày 24/4/1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã “cảm ơn đồng bào đã nhất trí yêu cầu tôi và các vị khác ra ứng cử vào Quốc hội khóa II ở Thủ đô yêu quý”. Người nhấn mạnh: “Lá phiếu cử tri có một giá trị rất cao quý; nó là một dấu hiệu xác nhận rằng, nhân dân thật sự làm chủ nước nhà. Nhân dân ta đã đấu tranh lâu dài và anh dũng, đã hy sinh biết bao xương máu trong cách mạng và trong kháng chiến mới giành được và giữ được quyền dùng lá phiếu ấy”. Người nhắc “đối với lợi ích chung của Tổ quốc cũng như đối với lợi ích riêng của mỗi người, đồng bào cử tri phải làm tròn nhiệm vụ của mình, tức là phải nhắc nhủ nhau hăng hái đi bỏ phiếu ngày tổng tuyển cử”. Trong hoàn cảnh đất nước bị chia cắt, cuộc bầu cử ngày 8/5/1960 diễn ra nhanh gọn; Chủ tịch Hồ Chí Minh làm nghĩa vụ công dân tại thùng phiếu số 52 phố Trúc Bạch (Hà Nội); Cuộc bầu cử Quốc hội khóa II, toàn miền Bắc có 97,52% cử tri đi bỏ phiếu.
Lần thứ ba, khi tham gia buổi ra mắt các vị ứng cử Đại biểu Quốc hội khóa III ở Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh phân tích việc ứng cử viên có người sẽ được bầu, có người không được bầu và nói: “Tôi nghĩ rằng: Người không được bầu cũng như người được bầu đều vinh hạnh, vì đã được đồng bào tin cậy và giới thiệu mình. Cho nên được bầu hoặc không được bầu, chúng ta đều phải hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, như những người đày tớ trung thành nhất của nhân dân. Nói về ý nghĩa của việc đi bỏ phiếu và ý nghĩa lá phiếu của cử tri, Người nhấn mạnh: “Lá phiếu của người cử tri tuy khuôn khổ nó bé nhỏ, nhưng giá trị của nó thì vô cùng to lớn. Nhân dân ta đã trải qua biết bao gian khổ, hy sinh biết bao xương máu trong cuộc cách mạng đánh đổ thực dân và phong kiến mới giành được nó. Nó chứng tỏ chế độ dân chủ và tự do của Nhà nước ta và quyền làm chủ thật sự của mỗi người công dân ta. Vì vậy, đi bỏ phiếu trong cuộc tổng tuyển cử vừa là quyền lợi quý báu, vừa là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi người cử tri”. Cuộc bầu cử ngày 26/4/1964 diễn ra trong khuôn khổ Hiến pháp mới năm 1959. Chủ tịch Hồ Chí Minh đến phòng bỏ phiếu A24 đặt tại Hội trường Bộ Nông nghiệp trên phố Ngọc Hà (Hà Nội); toàn miền Bắc có 97,77% cử tri đi bỏ phiếu.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đến bỏ phiếu bầu cử ĐB Hội đồng nhân dân tại khu phố V, hòm phiếu số 6, đơn vị bầu cửa 1, tiểu khu 1, khu phố Ba Đình, Hà Nội (27-4-1969) - Ảnh Tư liệu
Trong những năm tháng ấy, mỗi người Việt Nam từng xúc động và tự hào khi cầm trên tay lá phiếu khẳng định quyền công dân của một đất nước tự do, quyền được bình đẳng trong xã hội, từng hân hoan với lá phiếu bầu tự do trên đất nước hoàn toàn hòa bình, thống nhất; nay trải qua nhiều kỳ bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp, các công dân - cử tri đã ý thức được quyền thiêng liêng và nghĩa vụ, trọng trách của công dân một dân tộc độc lập, tự do, dân chủ, đã tham gia vào quá trình chuẩn bị cho cuộc bầu cử, thực hiện quyền và nghĩa vụ ấy trong ngày bầu cử - “ngày hội non sông”. Mỗi lá phiếu của cử tri “tuy khuôn khổ nó nhỏ bé nhưng giá trị của nó thì vô cùng to lớn”, hàm chứa trong đó tâm nguyện, niềm tin và sứ mệnh cao cả góp phần dựng xây đất nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi xa, nhưng lời dặn của Người về ý nghĩa sâu sắc của lá phiếu bầu cử Quốc hội và HĐND các cấp vẫn luôn mang tính thời sự và hết sức quý báu đối với chúng ta.
