Nhân kỷ niệm 65 năm Ngày truyền thống của lực lượng Cảnh sát kinh tế (10/8/1956 – 10/8/2021), Đại tướng, GS.TS Tô Lâm, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ trưởng Bộ Công an có bài viết “Khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và sự tinh nhuệ của lực lượng Cảnh sát kinh tế”. Cổng Thông tin điện tử Bộ Công an trân trọng giới thiệu bài viết của đồng chí Bộ trưởng.
Cách đây 65 năm, ngày 10/8/1956, để bảo vệ tài sản của Nhà nước và trước yêu cầu công tác bảo đảm an ninh, trật tự của lực lượng Công an nhân dân (CAND), Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Thông tư số 1001/TTg xác định tổ chức của ngành Cảnh sát nhân dân thuộc Bộ Công an, trong đó quy định: “Cảnh sát kinh tế phụ trách công tác bảo vệ công khai các nhà máy, hầm mỏ”.
Đại tướng, GS.TS Tô Lâm
Tại thời điểm này, lực lượng bảo vệ kinh tế ở Trung ương có Vụ Bảo vệ kinh tế; tại các địa phương thành lập phòng, ban bảo vệ kinh tế. Đây chính là những tổ chức tiền thân của lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu sau này (lực lượng Cảnh sát kinh tế).
Ra đời trong hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, lực lượng còn rất “mỏng”, cơ sở vật chất khó khăn, thiếu thốn; cán bộ, chiến sỹ chưa có kinh nghiệm thực tiễn, nhưng lực lượng Cảnh sát kinh tế đã nhanh chóng bắt tay ngay vào công việc và đã thực hiện tốt nhiệm vụ trong công tác bảo vệ công khai các nhà máy, hầm mỏ, góp phần tích cực trong việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của đất nước.
Trước yêu cầu, đòi hỏi của tình hình, nhiệm vụ, năm 1958, Cục Bảo vệ kinh tế được thành lập, có nhiệm vụ chuyên sâu bảo vệ kinh tế. Sau khi được thành lập, Cục đã làm tốt công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm, khám phá thành công nhiều vụ án lớn, góp phần ổn định kinh tế, như: Vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản Nhà nước của “Tập đoàn Hoóc Môn”; vụ tham ô tại Nhà máy In Tiến Bộ; vụ tham ô tại Nhà máy Thuốc lá Thăng Long, Hà Nội...
Đồng thời, qua điều tra các vụ án đã chỉ ra những sơ hở, thiếu sót trong quản lý kinh tế, rút ra những bài học kinh nghiệm, thông báo trong toàn quốc để tổ chức công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tham ô, lãng phí, đầu cơ buôn lậu, trộm cắp tài sản xã hội chủ nghĩa; góp phần bảo vệ nền kinh tế, bảo đảm an ninh, trật tự hậu phương lớn miền Bắc chi viện cho chiến trường miền Nam.
Sau ngày hòa bình, thống nhất, trong điều kiện nền kinh tế thực hiện cơ chế quản lý tập trung, bao cấp, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn; lực lượng Bảo vệ kinh tế đã chủ động nắm tình hình, điều tra nhiều vụ án lớn, góp phần ngăn chặn tình trạng tham ô, cố ý làm trái nguyên tắc quản lý kinh tế, đầu cơ, phá rối thị trường, nhất là trong cải tạo công thương nghiệp tư bản tư doanh ở miền Nam, góp phần bảo đảm an ninh, trật tự, ổn định kinh tế.
Thực hiện đường lối đổi mới toàn diện đất nước theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, trên lĩnh vực kinh tế diễn ra quá trình chuyển đổi từ cơ chế tập trung, bao cấp sang nền kinh tế nhiều thành phần, vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, đây là cơ chế chưa có tiền lệ, lần đầu tiên áp dụng ở nước ta. Số đối tượng phạm tội về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu đã triệt để lợi dụng những mặt còn sơ hở, bất cập khi thực hiện cơ chế quản lý mới để hoạt động.
Trước tình hình đó, lực lượng CSKT đã đẩy mạnh công tác nắm tình hình, triển khai các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, điều tra, khám phá thành công nhiều vụ án lớn trong các lĩnh vực kinh tế trọng điểm như thuế giá trị gia tăng, xuất nhập khẩu, tài chính, ngân hàng, xây dựng cơ bản, giao thông, bưu điện... có tác dụng răn đe, phòng ngừa cao tại thời điểm đó như: Vụ án cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế và tham ô tài sản XHCN tại Công ty Cao su Tân Biên; vụ tham ô ở Công ty Xuất nhập khẩu Minh Hải; vụ buôn bán 4.000 tấn thép, thu lợi bất chính ở Ban quản lý Công trình đường dây 500KV Bắc - Nam; vụ Lã Thị Kim Oanh tham ô, cố ý làm trái, thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng tại Công ty Tiếp thị đầu tư Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; vụ tham ô, buôn lậu xảy ra tại Công ty Xăng dầu Hàng không… góp phần giữ vững an ninh, trật tự, phục vụ có hiệu quả việc thực hiện đường lối đổi mới về kinh tế.
Từ sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008, tình hình tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu diễn biến ngày càng phức tạp trên nhiều lĩnh vực, có xu hướng gia tăng cả về số vụ và tính chất, mức độ thiệt hại, tác động xấu đến môi trường đầu tư, phát triển kinh tế - xã hội.
Để góp phần ngăn chặn tình trạng trên, lực lượng Cảnh sát kinh tế đã kịp thời triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều biện pháp trong đấu tranh phòng, chống tội phạm trên lĩnh vực được phân công; qua đó phát hiện, điều tra, xử lý thành công nhiều vụ án lớn như: Vụ Huỳnh Thị Huyền Như, vụ Nguyễn Đức Kiên, vụ Phạm Công Danh, vụ Hà Văn Thắm... về các hành vi sai phạm trong lĩnh vực ngân hàng, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng, làm lũng đoạn chính sách tiền tệ, phá hoại kinh tế vĩ mô; vụ Châu Thị Thu Nga; vụ Trịnh Xuân Thanh; vụ cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế tại Công ty ALCII, Bảo hiểm xã hội Việt Nam gây thiệt hại hơn 3.394 tỷ đồng; vụ đưa, nhận hối lộ, vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Tổng Công ty Viễn thông MobiFone...
Đây đều là những vụ án gây “chấn động” dư luận tại thời điểm xảy ra khi thiệt hại gây ra trong mỗi vụ án lên tới hàng nghìn tỷ đồng, cùng các hệ lụy lớn về kinh tế, xã hội. Kết quả điều tra, xử lý các vụ án đã thu hồi một lượng lớn tài sản cho Nhà nước, kiến nghị các vấn đề quan trọng về quản lý kinh tế, xã hội, về công tác cán bộ... qua đó khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và mức độ tinh nhuệ của lực lượng Cảnh sát kinh tế.
Những năm gần đây, quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; dưới sự chỉ đạo quyết liệt, sát sao của Đảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an, lực lượng Cảnh sát kinh tế đã không ngừng đổi mới các mặt công tác, sắp xếp, kiện toàn tổ chức và triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều cách làm mới, bài bản, cụ thể, thiết thực.
Nổi bật là đổi mới tư duy về phòng, chống tội phạm theo hướng “Tích cực phòng ngừa, chủ động tấn công, trong đó lấy phòng ngừa giữ vững bên trong là chính”; triển khai quyết liệt, toàn diện và xuyên suốt trên 19 lĩnh vực kinh tế trọng điểm.
Qua đó, đã chủ động nắm chắc tình hình, xác định được “mắt xích”, điểm “đột phá” trong các lĩnh vực biểu hiện nhiều sai phạm, kịp thời phát hiện, xác lập, đấu tranh, triệt phá thành công nhiều chuyên án, vụ án, đường dây, tổ chức tội phạm lớn, phức tạp về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu. Chỉ riêng từ năm 2018 đến tháng 6/2021, toàn lực lượng Cảnh sát kinh tế đã phát hiện, khởi tố, điều tra 11.822 vụ án/14.562 bị can phạm tội về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu; kết luận điều tra đề nghị Viện kiểm sát truy tố 7.880 vụ/14.179 bị can; kê biên, thu hồi số lượng lớn tài sản, tỷ lệ tài sản thu hồi so với thiệt hại xảy ra ngày càng được nâng lên.
Đặc biệt, đối với các vụ án, vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo luôn đảm bảo tiến độ, xử lý nghiêm minh, được Đảng, Nhà nước đánh giá cao và nhân dân đồng tình, ủng hộ.
Điển hình như: Vụ án tại Công ty cổ phần Tập đoàn Yên Khánh, TP Hồ Chí Minh gây thất thoát hơn 725 tỷ đồng; vụ đường dây buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới tại Lạng Sơn do đối tượng Trịnh Đức Thọ cầm đầu; vụ buôn lậu, vi phạm quy định về kế toán xảy ra tại Công ty Nhật Cường Mobile; vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản và rửa tiền tại Công ty cổ phần địa ốc Alibaba với gần 4.000 bị hại, chiếm đoạt hơn 2.373 tỷ đồng. Hay hàng loạt vụ án vi phạm quy định về đấu thầu, nâng khống giá thiết bị trong lĩnh vực y tế và giáo dục gây thiệt hại hàng trăm tỷ đồng, gây bức xúc dư luận xã hội.
Qua công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, lực lượng CSKT cũng đã chủ động rà soát, phát hiện những bất cập trong cơ chế, chính sách, những sơ hở, thiếu sót trong quản lý kinh tế, xã hội để kiến nghị chấn chỉnh, khắc phục, nhất là các lĩnh vực kinh tế như: Việc thực hiện các gói thầu trang thiết bị xã hội hóa y tế; các dự án BOT; bảo lãnh Chính phủ về nguồn vốn cho các dự án hạ tầng VEC, VIDIFI; ngăn chặn tình trạng “sở hữu chéo” trong lĩnh vực ngân hàng; xử lý nghiêm các trường hợp bảo kê, tiếp tay cho buôn lậu...
Từ những kết quả nêu trên, có thể khẳng định trong 65 năm qua, dưới sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện và sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước, Đảng ủy Công an Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an, lực lượng Cảnh sát kinh tế đã không ngừng trưởng thành, lớn mạnh về mọi mặt; khẳng định được vai trò, vị trí chủ công, nòng cốt trong công tác phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu; đóng góp tích cực phục vụ thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội và đối ngoại của đất nước.
Những thành tích đạt được trong 65 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của lực lượng Cảnh sát kinh tế đã được Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Bộ Công an ghi nhận, đánh giá cao và trao tặng nhiều phần thưởng cao quý. Đã có 05 đơn vị Cảnh sát kinh tế được Nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ đổi mới”; nhiều tập thể, cá nhân được Chủ tịch nước, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Công an tặng thưởng nhiều Huân chương, Huy chương, Bằng khen và các phần thưởng cao quý khác.
Riêng Cục Cảnh sát kinh tế đã có 09 năm liền (2012-2020) được nhận Cờ thi đua của Chính phủ về thành tích xuất sắc trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Những chiến công, thành tích trên của lực lượng Cảnh sát kinh tế đã góp phần tô thắm truyền thống vẻ vang của lực lượng CAND vì nước quên thân, vì nhân dân phục vụ.
Thời gian tới, trước những biến động của tình hình chính trị, kinh tế thế giới, khu vực và trong nước, sự phát triển nhanh chóng các thành tựu khoa học - công nghệ, nhất là thương mại điện tử; trong điều kiện ảnh hưởng nghiêm trọng, kéo dài của tình hình dịch bệnh COVID-19, hoạt động của các loại tội phạm, trong đó có tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu đang tiếp tục diễn biến phức tạp, hoạt động có tổ chức, xuyên quốc gia với nhiều thủ đoạn mới tinh vi hơn. Lực lượng Cảnh sát kinh tế cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau đây:
- Một là, tiếp tục quán triệt và thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng đất nước, chỉ đạo của Đảng ủy Công an Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an về công tác phòng, chống tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu.
Trọng tâm là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII; Luật Phòng, chống tham nhũng, Kết luận số 05 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 48-CT/TW ngày 22/10/2010 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tội phạm trong tình hình mới; Chỉ thị số 50-CT/TW ngày 7/12/2015 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng; Chỉ thị số 26-CT/TW ngày 9/11/2018 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ quan bảo vệ pháp luật trong công tác điều tra, xử lý các vụ án, vụ việc; các kết luận, chủ trương, chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư về phòng, chống tham nhũng, lãng phí...
- Hai là, tập trung nắm tình hình, dự báo sát xu hướng, diễn biến của tình hình, kịp thời tham mưu với Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Bộ Công an những chủ trương, giải pháp có ý nghĩa cơ bản, chiến lược trong đấu tranh phòng, chống tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu gắn với đảm bảo quốc phòng, an ninh và phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh hội nhập quốc tế, nhất là khi Việt Nam gia nhập Cộng đồng ASEAN, FTA, CPTPP…
Thường xuyên rà soát, tham mưu xây dựng, sửa đổi, bổ sung hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với quá trình phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, tạo hành lang pháp lý đồng bộ làm cơ sở vững chắc trong tổ chức các hoạt động phòng, chống tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu. Chủ động phát hiện những sơ hở, thiếu sót trong quản lý kinh tế, xã hội, kịp thời tham mưu cho Bộ đề xuất Chính phủ chỉ đạo và phối hợp với các bộ, ngành địa phương khắc phục không để tội phạm lợi dụng gây thiệt hại cho Nhà nước, tổ chức, cá nhân. Chú trọng nghiên cứu chiến lược, dự báo vĩ mô, sơ kết, tổng kết các chuyên đề, công tác lớn để kịp thời nhận diện, giải quyết những vấn đề nổi lên về tình hình tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu trên các lĩnh vực kinh tế trọng điểm.
- Ba là, với phương châm “lấy phòng ngừa là chính, là cơ bản, chiến lược, lâu dài; đấu tranh là trọng tâm, thường xuyên, cấp bách”, lực lượng Cảnh sát kinh tế phải tập trung triển khai đồng bộ, xuyên suốt các mặt công tác nghiệp vụ cơ bản; kịp thời phát hiện, điều tra các vụ án lớn, nghiêm trọng về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu.
Đẩy nhanh tiến độ điều tra các vụ án kinh tế, tham nhũng trọng điểm, các vụ án do Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng chỉ đạo, nâng cao tỷ lệ thu hồi tài sản trong các vụ án. Chú trọng sơ kết, tổng kết kinh nghiệm qua các chuyên án, vụ án điển hình, góp phần hoàn thiện lý luận nghiệp vụ về phòng, chống tội phạm nói chung, về tội phạm tham nhũng, kinh tế, buôn lậu nói riêng.
- Bốn là, phát huy vai trò và nâng cao hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về an ninh, trật tự của lực lượng Cảnh sát kinh tế. Tăng cường ứng dụng thành tựu khoa học, kỹ thuật, công nghệ nâng cao năng lực đấu tranh phòng, chống tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng.
Phát huy hiệu quả công tác đối ngoại và hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu, nhất là tội phạm hoạt động có tổ chức, xuyên quốc gia, có yếu tố nước ngoài; chủ động phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn tội phạm từ xa, từ sớm, không để gây thiệt hại đến lợi ích của đất nước.
- Năm là, tiếp tục xây dựng lực lượng Cảnh sát kinh tế “trong sạch, vững mạnh, cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và hiện đại”, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ. Thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng, chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá” trong nội bộ”, gắn với Chỉ thị số 05-CT/TW của Bộ Chính trị về “Đẩy mạnh học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” và cuộc vận động “Xây dựng phong cách người CAND bản lĩnh, nhân văn, vì nhân dân phục vụ”.
Ổn định tổ chức, bố trí, sắp xếp cơ cấu đội ngũ cán bộ theo chủ trương “Công an 4 cấp” hoạt động hiệu lực, hiệu quả với phương châm “Bộ tinh, tỉnh mạnh, huyện toàn diện, xã bám cơ sở”. Xây dựng đội ngũ cán bộ Cảnh sát kinh tế thực sự bản lĩnh, liêm chính, vững về nghiệp vụ, pháp luật. Thực hiện tốt các chế độ, chính sách, thi đua, khen thưởng gắn với giáo dục chính trị, tư tưởng cho cán bộ, chiến sỹ.
Siết chặt công tác quản lý cán bộ, việc chấp hành quy định, quy chế, quy trình công tác, điều lệnh CAND; tăng cường thanh tra, kiểm tra phòng, chống tiêu cực, tham nhũng trong nội bộ. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, pháp luật, ngoại ngữ, tin học... cho đội ngũ cán bộ, chiến sỹ phục vụ yêu cầu phòng ngừa, phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu trong tình hình mới.
Đại tướng, GS.TS Tô Lâm
Ủy viên Bộ Chính trị
Bí thư Đảng ủy Công an Trung ương
Bộ trưởng Bộ Công an
