Xây dựng, nâng cao văn hóa cầm quyền của Đảng - vấn đề cốt lõi của văn hóa trong chính trị, là yêu cầu khách quan, nhiệm vụ thường xuyên của mỗi tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên để Đảng ta thực sự là đại biểu về danh dự, lương tâm, trí tuệ của dân tộc.
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc gặp gỡ các đại biểu dự Đại hội XIII của Đảng, sáng ngày 29-1-2021 - Ảnh: TTXVN
Văn hóa có nhiều khái niệm, nhưng tựu trung đó là biểu hiện của cái đẹp, của giá trị chân, thiện, mỹ. Theo đó, văn hóa cầm quyền của Đảng là những giá trị văn hóa được kết tinh ở tình cảm, ý chí và hành động trong hoạt động lãnh đạo của Đảng, của mỗi tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên luôn mẫu mực về chính trị, đạo đức, lối sống, ứng xử, v.v. Khi văn hóa, đạo đức của Đảng luôn được chú trọng xây dựng xứng tầm trong mọi hoạt động thì uy tín, năng lực cầm quyền của Đảng được nâng cao, Đảng luôn trong sạch, vững mạnh, có năng lực, bản lĩnh, trí tuệ lãnh đạo hệ thống chính trị và toàn xã hội thực hiện thắng lợi sự nghiệp cách mạng. Các giá trị đó được thẩm thấu vào trong mọi hoạt động lãnh đạo và trong nội dung, phương thức cầm quyền của Đảng, được biểu hiện sinh động trên các nội dung chủ yếu sau:
Một là, trong Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng: Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo hệ thống chính trị và toàn xã hội bằng Cương lĩnh chính trị và đường lối. Văn hóa, trí tuệ của Đảng trước hết thể hiện ở việc đề ra đường lối cách mạng đúng đắn, sáng tạo, khoa học, phù hợp với ý chí, nguyện vọng chính đáng của toàn Đảng, toàn dân trong xây dựng nước Việt Nam độc lập và chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Vì vậy, Cương lĩnh chính trị, đường lối là thước đo năng lực lãnh đạo và trình độ phát triển, văn hóa cầm quyền của Đảng.
Hai là, trong mối quan hệ giữa Đảng với Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội: Sự lãnh đạo của Đảng được thực hiện thông qua vai trò của Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội, trong mối quan hệ này, Đảng vừa giữ vai trò lãnh đạo, vừa là một bộ phận của hệ thống chính trị. Vì vậy, văn hóa cầm quyền của Đảng được thể hiện ở chỗ Đảng cầm quyền, hoạt động theo Hiến pháp và pháp luật. Cán bộ, đảng viên của Đảng phải tôn trọng, gương mẫu thực hiện Hiến pháp, pháp luật. Đảng phát huy vai trò Nhà nước trong thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng thành chính sách, pháp luật và tổ chức thực hiện thắng lợi các chủ trương, đường lối; không độc quyền, làm thay chức năng của Nhà nước, không đứng trên và đứng ngoài pháp luật.
Ba là, thước đo văn hóa cầm quyền của Đảng được thể hiện sâu sắc trong mối quan hệ giữa Đảng với Nhân dân: Đảng là người lãnh đạo, nhưng nhân dân là chủ, mọi hoạt động của Đảng đều vì độc lập, tự do, hạnh phúc của nhân dân. Do đó, đòi hỏi văn hóa cầm quyền của Đảng là phải “sao cho được lòng dân”, chỉ khi Nhân dân hoàn toàn tin tưởng, đi theo Đảng, thì sự nghiệp cách mạng của Đảng mới thành công, khi đó văn hóa cầm quyền của Đảng mới được thực hiện tốt. Muốn vậy, Đảng phải tiêu biểu về trí tuệ, đạo đức, vững vàng về bản lĩnh chính trị, có phương thức lãnh đạo đúng đắn, có quan điểm quần chúng, trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân; “là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”; cán bộ, đảng viên phải có tâm, có tầm, luôn là công bộc của nhân dân, lấy lợi ích của nhân dân làm mục đích hoạt động.
Bốn là, tính tiền phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên về phẩm chất chính trị, trí tuệ, đạo đức, lối sống, phong cách là biểu hiện sinh động, thuyết phục nhất về văn hóa cầm quyền của Đảng. Cán bộ, đảng viên là cầu nối giữa Đảng với Nhân dân; trực tiếp tiếp xúc, lãnh đạo, tổ chức cho quần chúng thực hiện đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Vì vậy, văn hóa cầm quyền của Đảng được biểu hiện sinh động ở trong mỗi cán bộ, đảng viên. Cán bộ, đảng viên tốt, có đức, có tài, tâm huyết, nêu cao tinh thần vì nhân dân phục vụ thì hoạt động sẽ chuẩn mực, có uy tín, được Nhân dân tin, theo, v.v…
Như vậy, văn hóa cầm quyền của Đảng là hiện thân của cái đẹp, thể hiện giá trị của Đảng cầm quyền, của cá nhân nhà lãnh đạo, đội ngũ cán bộ, đảng viên trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ lãnh đạo, quản lý. Trong thực tiễn, mặc dù các nhà kinh điển và Chủ tịch Hồ Chí Minh chưa đề cập đến khái niệm văn hóa cầm quyền của Đảng, nhưng đã đề ra và luôn nhắc nhở cán bộ, đảng viên phải tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức, lối sống, năng lực, phương pháp, tác phong để xứng đáng là người lãnh đạo, người đày tớ của nhân dân. Trong Di chúc để lại cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”1. Trung thành, vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn coi trọng xây dựng và nâng cao văn hóa cầm quyền, chăm lo giáo dục, rèn luyện đội ngũ cán bộ, đảng viên về mọi mặt, “vừa hồng, vừa chuyên”, hiện thân, hạt nhân của văn hóa dân tộc, được lan tỏa sâu rộng, vững chắc vào đời sống xã hội. Qua đó, làm cho hoạt động cầm quyền của Đảng thấm đậm tính nhân văn, nhân đạo cao cả; hoạt động chính trị trở thành “nghệ thuật chính trị”, Đảng ta thật sự “là đạo đức, là văn minh”, lãnh đạo cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Tuy nhiên, những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; biểu hiện yếu kém và những thiếu hụt về năng lực, sự lệch chuẩn văn hóa, nhất là trong thực thi nhiệm vụ, trong giao tiếp, ứng xử của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên thời gian qua đã làm xói mòn giá trị văn hóa cầm quyền, hạn chế năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng, ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân đối với Đảng. Tình hình đó, nếu không được khắc phục kịp thời sẽ đe dọa đến sinh mệnh của Đảng và sự tồn vong của chế độ, sự phát triển của đất nước.
Hiện nay, sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc có cả thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen, đặt ra yêu cầu cao, đòi hỏi Đảng phải giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc, nâng cao văn hóa cầm quyền, giải quyết tốt các mối quan hệ, tạo động lực, phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, kết hợp với sức mạnh thời đại, nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu đề ra. Chính vì vậy, Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIII của Đảng, cần bổ sung nội dung, giải pháp: “xây dựng, nâng cao văn hóa cầm quyền của Đảng” vào sau cụm từ: “Xây dựng và thực hiện các chuẩn mực văn hóa trong lãnh đạo, quản lý”2 tại Khổ 2, Mục VII. Theo đó, nội dung này được diễn đạt: “Xây dựng và thực hiện các chuẩn mực văn hóa trong lãnh đạo, quản lý, nhất là xây dựng, nâng cao văn hóa cầm quyền của Đảng”, là cần thiết, giải pháp quan trọng hiện nay.
Để góp phần xây dựng, nâng cao văn hóa cần quyền của Đảng, mỗi tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên cần quán triệt, thực hiện tốt các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng. Trước hết, nêu cao tinh thần tự giác tu dưỡng, rèn luyện về phẩm chất đạo đức cách mạng; tích cực học tập nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ.
Các cấp ủy, tổ chức đảng tiếp tục thực hiện có hiệu quả Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng bằng những việc làm thiết thực, cụ thể. Đồng thời, nêu cao tinh thần tự soi, tự sửa; kiên quyết đấu tranh phòng, chống, khắc phục biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”. Mỗi cán bộ, đảng viên phải xây dựng cho mình lối sống cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, giản dị, trong sạch, suốt đời phấn đấu, hy sinh cho lý tưởng của Đảng, độc lập, tự do, hạnh phúc của Nhân dân. Tích cực học tập nâng cao trình độ văn hóa, khoa học, kỹ thuật, lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, pháp luật,… để đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ. Tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức, xây dựng quy chế, quy định cụ thể để nâng cao chất lượng sinh hoạt tự phê bình và phê bình là biện pháp tốt nhất để phát huy ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm, củng cố đoàn kết, thống nhất, nâng cao văn hóa cầm quyền của Đảng; khắc phục tình trạng nể nang, né tránh, ngại va chạm, song phải có biện pháp bảo vệ người dám đấu tranh với những hành vi trái với văn hóa, chuẩn mực đạo đức cách mạng.
Cấp ủy, tổ chức đảng, đội ngũ cán bộ, đảng viên quán triệt, thực hiện tốt các quy định về nêu gương, nhất là người đứng đầu, nói đi đôi với làm, nói và làm đúng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực sự là tấm gương mẫu mực về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, năng lực và phong cách cho cán bộ, đảng viên, quần chúng noi theo.
Tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác dân vận, giữ vững và tăng cường mối quan hệ mật thiết giữa Đảng với Nhân dân; phát huy vai trò của Nhân dân tham gia xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Đội ngũ cán bộ, đảng viên phải thật sự trọng dân, gần dân, hiểu dân, học dân, có trách nhiệm với dân; sâu sát cơ sở, lắng nghe tâm tư, kịp thời giải quyết nguyện vọng chính đáng của nhân dân. Kiên quyết phê phán và xử lý nghiêm những đảng viên, cán bộ, viên chức thiếu trách nhiệm, quan liêu, nhũng nhiễu dân. Lấy kết quả công việc, sự hài lòng và tín nhiệm của nhân dân làm tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, góp phần làm sáng tỏ đường lối, quan điểm của Đảng và những vấn đề mới do thực tiễn đặt ra; duy trì nghiêm các chế độ, nền nếp, nguyên tắc tổ chức, sinh hoạt Đảng; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm những cán bộ, đảng viên vi phạm.
Xây dựng, nâng cao văn hóa cầm quyền của Đảng là cơ sở xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước. Đây là vấn đề cấp thiết, lâu dài, cần được bổ bung, nhấn mạnh trong Dự thảo Báo cáo Chính trị trình Đại hội XIII của Đảng, làm cơ sở để các tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên nâng cao nhận thức, trách nhiệm, thực hiện hiệu quả, góp phần xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, đạo đức và tổ chức, để nhân dân luôn tin tưởng, tôn vinh và đi theo.
Đại tá -TS. Nguyễn Văn Thành - Khoa Công các đảng, công tác chính trị Học viện Quốc phòng
----------------------------------
1 - Hồ Chí Minh ¬– Toàn tập, Tập 15, Nxb CTQG, H. 2011, tr. 621
2 - Báo Nhân dân, số 23740, ngày 20/10/2020 – Phụ trương đặc biệt, tr. 4
